Σαν σύγχρονη και νέα μητέρα, έχω κι εγώ τις ανησυχίες μου σχετικά με την ανάπτυξη λόγου της μικρής… Ρώτησα λοιπόν μία συμφοιτήτριά μου, που ειδικεύεται στην λογοθεραπεία και μου έλυσε πολλές απορίες… Η Ιλιάνα Στρατινάκη (Λογοθεραπεύτρια ΑΤΕΙ Πάτρας, Πτυχιούχος Ψυχολογίας) λέει πράγματα που ενδιαφέρουν σίγουρα όλους μας…
1. Τι γνώμη έχεις για την παρακολούθηση τηλεόρασης; Από ποια ηλικία "επιτρέπεται"; Γιατί εμποδίζει την ανάπτυξη λόγου;
Μέχρι την ηλικία των 3 ετών η τηλεόραση καλό είναι να αποφεύγεται. Οι γρήγορες εναλλαγές ήχου και εικόνας καθιστούν δύσκολο στο παιδί αυτής της ηλικίας να επεξεργαστεί αυτό που βλέπει. Η τηλεόραση δεν συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη του και το μετατρέπει σε ένα παθητικό δέκτη.
Σε αυτές τις ηλικίες είναι πιο σημαντικό να ανακαλύψουν το περιβάλλον μέσω των αισθήσεων τους, να βάλουν αντικείμενα στο στόμα τους, να γευτούν, να μυρίσουν. Έρευνες έχουν δείξει ότι η έκθεση των παιδιών αυτής της ηλικίας ακόμα και στις γρήγορες εναλλαγές ήχων της τηλεόρασης μπορεί να προκαλέσει σε αυτά ανησυχία και υπερδιέγερση.
- Καλό θα ήταν να περιμένετε μέχρι το παιδί σας να είναι σε μια ηλικία που θα μπορεί να επεξεργαστεί αλλά και να συζητήσει μαζί σας αυτό που παρακολουθεί. Ακόμα όμως και τότε έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά δεν πρέπει να παρακολουθούν στη διάρκεια της ημέρας πάνω από 2 ώρες.
- Εάν ένα παιδί περνάει πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόραση και στερείται γλωσσικών ερεθισμάτων μέσα στο περιβάλλον που μεγαλώνει τότε μπορεί να παρουσιάσει καθυστέρηση στην ανάπτυξη της γλώσσας. Δεν είναι τυχαίο ότι έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά που περνάνε πολλή ώρα μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν δυσκολίες επικοινωνίας και συγκέντρωσης.
2. Είναι καλό να μιλάμε στο παιδί μας δύο γλώσσες;
Στη σημερινή εποχή πολλά παιδιά μεγαλώνουν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου ο ένας γονιός προέρχεται από μια ξένη χώρα ή το άτομο φύλαξης είναι ξένης καταγωγής. Το παιδί μπορεί να μάθει και τις δύο γλώσσες εφόσον εκτεθεί σε αυτές από την γέννηση του ή μέχρι το τρίτο έτος της ηλικίας του.
- Η εκμάθηση δύο γλωσσών μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο αλλά η φυσιολογική ανάπτυξη του λόγου του παιδιού συνήθως δεν αποκλίνει κατά πολύ. Κάποιες φορές τα παιδιά αυτά μπορεί να χρησιμοποιούν και τις δύο γλώσσες σε μια πρόταση, να κάνουν γραμματικά λάθη ή ακόμα και να περάσουν μια περίοδο σιωπής αλλά όλα αυτά θεωρούνται φυσιολογικά.
- Καλό θα ήταν ο κάθε γονιός να προσπαθήσει να μιλάει μόνο στη μητρική του γλώσσα. Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα μπορεί να ξεκαθαρίσει την κάθε γλώσσα και να την χρησιμοποιεί ανάλογα με την περίπτωση.
- Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς είναι ότι δεν πρέπει να μπερδεύουν τις δύο γλώσσες σε μία πρόταση, ότι θα πρέπει να δίνουν πολλές ευκαιρίες στο παιδί να εξασκήσει την κάθε γλώσσα ξεχωριστά και αν παρατηρήσουν κάποια δυσκολία στον λόγο του παιδιού να επικοινωνήσουν άμεσα με έναν ειδικό.
3. Τι δεν πρέπει και τι πρέπει να κάνουμε το πρώτο έτος της ηλικίας του παιδιού για να βοηθήσουμε την ανάπτυξη του λόγου του;
Μέχρι την ηλικία των 6 μηνών το μωρό σας θα έπρεπε να αντιδρά στους ήχους, να στρέφει το κεφαλάκι του προς τη πηγή του ήχου και να παράγει ήχους. Σε αυτή την περίοδο βοηθάτε την ανάπτυξη του λόγου του παιδιού σας με το να του μιλάτε με ήρεμο τρόπο, να του τραγουδάτε, να του εξηγείτε τι κάνετε και να κατονομάζετε αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Μέχρι τους 12 μήνες το παιδί σας λέει τις πρώτες του λέξεις «μαμά», «μπαμπά», ακολουθεί απλές εντολές όπως «έλα», «κάτσε», και γυρνάει όταν το φωνάζετε με το όνομα του. Σε αυτή την ηλικία παίξτε με το παιδί σας! Επικοινωνήστε μαζί του χρησιμοποιώντας το γέλιο, την μελωδικότητα της φωνής σας και τις εκφράσεις του προσώπου σας! Αναζητήστε βοήθεια αν το μωρό σας δεν αντιδρά στους ήχους ή δεν έχει βλεμματική επαφή όταν επικοινωνεί μαζί σας.
Οι πιο συνηθισμένες ερωτήσεις γονιών για την γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών
Πολύ συχνά οι γονείς μικρών παιδιών ανησυχούν για την ανάπτυξη του λόγου των παιδιών τους. Εκφράζουν τον προβληματισμό τους σε συγγενείς και φίλους στην προσπάθεια τους να λύσουν τις απορίες τους. Συχνά δεν παίρνουν απαντήσεις που τους εφησυχάζουν ή δεν ενημερώνονται σωστά.
Παρακάτω παραθέτω τους πιο συχνούς προβληματισμούς με τις απαντήσεις.
Το παιδί μου είναι 3 χρονών και δεν μιλάει πολύ. Είναι φυσιολογικό;
Το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης αλλά σύμφωνα με τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης της ομιλίας ένα παιδί σε αυτή την ηλικία έχει ένα πολύ καλό λεξιλόγιο, απαντάει σε ερωτήσεις, χρησιμοποιεί προτάσεις τουλάχιστον 3 λέξεων και κάνει ερωτήσεις για να επικοινωνήσει με τους άλλους. Αν ένα παιδί δεν έχει κατακτήσει αυτές τις δεξιότητες που αντιστοιχούν στο ηλικιακό στάδιο ανάπτυξης της ομιλίας σημαίνει ότι έχει μια καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και ότι χρήζει λογοθεραπευτικής αξιολόγησης.
Το παιδί μου είναι 3 χρονών και τραυλίζει. Πρέπει να ανησυχώ;
Κατά την φυσιολογική ανάπτυξη της ομιλίας στις ηλικίες από 2 έως 3,5 χρονών, ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει μια δυσχέρεια στην ροή της ομιλίας. Αυτή όμως η δυσχέρεια δεν πρέπει να μας ανησυχήσει καθώς θεωρείται ένα φυσιολογικό στάδιο της γλωσσικής ανάπτυξης και συνήθως υποχωρεί μόνο του. Αυτό που διαχωρίζει μια απλή δυσχέρεια στη ροή της ομιλίας από έναν εδραιωμένο τραυλισμό είναι η συνειδητοποίηση της ύπαρξης αυτής της δυσκολίας, η ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων και τέλος η απόκτηση συμπεριφορών αποφυγής της ομιλίας. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να συμβουλεύονται ένα λογοθεραπευτή για να πάρουν κάποιες οδηγίες όσον αφορά τον χειρισμό του παιδιού όταν παρουσιάζει αυτή την συμπεριφορά. Ο λογοθεραπευτής είναι υπεύθυνος να κρίνει πότε και αν χρειάζεται το παιδί θεραπευτική παρέμβαση.
Το παιδί μου είναι 4 χρονών και δεν μιλάει καθαρά. Πρέπει να ανησυχώ;
Στην ηλικία των 4 ένα παιδί πρέπει να έχει κατακτήσει τους περισσότερους ήχους της ομιλίας. Αν ένα παιδί είναι κατανοητό από το περιβάλλον του αλλά όχι από άτομα εκτός αυτού τότε δεν έχει κατακτήσει τους περισσότερους φθόγγους και για αυτό η ομιλία του είναι ακατάληπτη. Σε αυτή την περίπτωση κρίνεται απαραίτητη η λογοθεραπευτική αξιολόγηση.
Το παιδί μου δεν λέει το ‘ρ’. Πότε πρέπει να ανησυχώ;
Το ‘ρ’ είναι το τελευταίο γράμμα στην φωνολογική ανάπτυξη και κατακτάται στην ηλικία των 5.0 – 6 χρονών. Υπάρχουν βέβαια και μερικά παιδιά που κατακτούν το ‘ρ’ σε μικρότερη χρονολογική ηλικία. Σε ένα γενικότερο βαθμό είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν κατακτήσει όλους τους φθόγγους πριν πάνε στο σχολείο για να αποφευχθούν προβλήματα στον γραπτό λόγο και στην ανάγνωση.
Να είστε καλά!!
Σ.
Διάβασε επίσης από την Σάντυ Κουτσοσταμάτη:
- Γράμμα από την Σάντυ: Η τεχνική για ήρεμα μωρά
- Βίντεο: Η Σάντυ Κουτσοσταμάτη στην Ελένη Μενεγάκη
- Γράμμα Νο 9 «Τελικά τι έρχεται πρώτο;;;Το μωρό, ο σύζυγος ή εσύ;»