Από τη Μαρία Αθ. Ψωμά M.D. Ph.D. DU ιατρό-βιοπαθολόγο Ιατρική της Παχυσαρκίας διδάκτορα Πανεπιστημίου Αθηνών Ιατρική & Χειρουργική της Παχυσαρκίας (Πανεπιστήμιο Παρισιού VI).
Δεν υπάρχει τίποτα πιο εκνευριστικό αν προσπαθείς να χάσεις βάρος, από το να βλέπεις τον εαυτό σου να μην τιθασεύεται μπροστά σ' ένα κουτί μπισκότα ή ένα γεμάτο ψυγείο, και να είναι στο έλεος μιας λιγούρας.
Μέσα σε λίγα λεπτά, όλες αυτές οι προσεκτικά μετρημένες θερμίδες και οι ατέλειωτες ώρες στο γυμναστήριο μπορούν έστω και για λίγο, να εκμηδενιστούν από την ακατανίκητη παρόρμηση για κάτι γλυκό, αλμυρό, κάτι σίγουρα θελκτικό αλλά και κακό για εσένα.
Για χρόνια οι επιστήμονες πάλευαν να εξηγήσουν πώς οι λιγούρες αψηφούν τη λογική και τη διατροφική λογική και οδηγούν συνετούς ανθρώπους να ορμήσουν σε πρόχειρο φαγητό.
Τον τελευταίο καιρό, ερευνητές του πανεπιστήμιου Yale πλησίασαν σε μια απάντηση, με μια μελέτη που πιστοποιεί μια αδυναμία του εγκέφαλου των παχύσαρκων ανθρώπων που τους κάνει λιγότερο ικανούς από τους αδύνατους να σταματήσουν τον εαυτό τους από την κατανάλωση προϊόντων με πολλές θερμίδες, ιδιαίτερα όταν πεινάνε. Βεβαία αυτό δεν εξηγεί από πού προέρχονται οι λιγούρες ή γιατί είμαστε όλοι σχεδόν ευάλωτοι σ' αυτές.
Μετά από συνεχείς έρευνες ερευνητές βρήκαν ισχυρούς συσχετισμούς μεταξύ συγκεκριμένων τροφών και συναισθηματικών καταστάσεων. Πιστεύουν πως οι λιγούρες είναι τόσο φυσικές και προβλέψιμες όσο και η αντίδραση μας σε ένα δυνατό, απότομο θόρυβο και οι ψυχολογικές καταστάσεις όπως το στρες, ο θυμός, το άγχος και η ντροπή μας οδηγούν να αποζητούμε κάτι γλυκό, αλμυρό, κρεμώδες.
Οι λιγούρες και τι σημαίνουν
1. Τραγανά
Αν αισθάνεσαι πιεσμένη, πικραμένη ή απογοητευμένη είναι πιθανό να στραφείς σε φαγητά τραγάνα. Μασώντας ποπκόρν, πατατάκια, κρακεράκια ή ακόμα και σέλινο, καταπολεμάς την ένταση στο σώμα σου. Προμηθεύουν τον οργανισμό με ένα είδος καθαρτικού για την συσσωρευμένη ένταση στο σαγόνι και δρα όπως ένας νόστιμος σάκος του μποξ, καθώς με κάθε μπουκιά νιώθεις ότι φεύγει ο θυμός και το στρες από μέσα σου.
2. Κρεμώδη
Επιθυμείς κρεμώδη, μαλακά φαγητά όπως το παγωτό και τα τυριά, όταν νιώθεις αγχωμένη, ανασφαλής, ντροπιασμένη, ακριβώς επειδή πιστεύεις ότι σου προσφέρει ηρεμία και άνεση.
Η χολίνη που βρίσκεται στο γάλα έχει ηρεμιστική δράση στο σώμα. Επίσης, στο γάλα περιέχεται και L-τρυπτοφάνη, η οποία σε συνδυασμό με υδατάνθρακες (όπως η ζάχαρη) ενεργοποιεί την παράγωγη σεροτονίνης, χημικό του εγκέφαλου, το οποίο δημιουργεί μια ευχάριστη διάθεση. Επιπλέον, η ζάχαρη στα προϊόντα γάλακτος ανεβάζει την ενέργεια και τη διάθεση, ενώ η κρεμώδης, απαλή υφή σε καθησυχάζει.
3. Μαστιχωτά
Μάλλον,κρατάς χρόνια καταπιεσμένα συναισθήματα ζήλιας, σύγχυσης, φόβου ότι κάτι τρομερό θα συμβεί ή κάτι απεχθές για εσένα. Η ανάγκη να μασήσεις κάτι, συνδέεται με την έμφυτη πίστη σου ότι έτσι θα διώξεις την ένταση και θα διαχειριστείς τη σύγχυση σου. Για παράδειγμα, αν η λιγούρα σου προστάζει να φας καραμέλες, μάλλον παλεύεις με την αναποφασιστικότητα.
4. Καυτερά
Η λιγούρα για κάτι καυτερό σημαίνει ότι θέλεις να ζήσεις κάτι συναρπαστικό και έντονο. Έχεις μεγάλη θέληση για αλλαγή και βελτίωση. Ορισμένοι ερευνητές συνέδεσαν την «συναισθηματική αναζήτηση» με τη λιγούρα για καυτερά, ξινά και εξωτικά φαγητά.
5. Ξηροί καρποί
Οι βιταμίνες που υπάρχουν στους καρπούς, όπως και η υφή τους, τείνουν να ηρεμούν άτομα που στερούνται χαράς και η λιγούρα για ξηρούς καρπούς θα μπορούσε να υποδεικνύει μια έκφραση από ανικανοποίητες ανάγκες για χαρά και ικανοποίηση.
Τα κάσιους και τα φιστίκια περιέχουν μεγάλη ποσότητα τυροσίνης, η οποία ανεβάζει την πίεση του αίματος. Οι ξηροί καρποί περιέχουν πυρατίνη,η οποία ενεργοποιεί το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου.
Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά τα οποία στο φαγητό μπορεί να κρύβουν αισθήματα κενότητας, μοναξιάς, ανησυχίας και δυσαρέσκειας και οι καρποί μπορούν να είναι τραγανοί (αρα τέλειοι για όσους τρώνε λόγω στρες) αλλά και κρεμώδους υφής - φυστικοβούτυρο - (άρα τέλειοι για όσους αναζητούν άνεση τρώγοντας).
6. Υδατάνθρακες
Η οσμή, η υφή, η γεύση και οι ιδιότητες για αλλαγή διάθεσης που έχει το ψωμί, το ρύζι και τα μακαρόνια, τα καθιστούν ως τα φαγητά-στόχο για τις λιγούρες ανθρώπων με στρες, φόβο και νευρικότητα. Όταν σε πιάνει νευρικότητα, το σώμα σου υποθέτει ότι είσαι σε κίνδυνο και ίσως χρειάζεσαι παυσίπονα.
Ο εγκέφαλος παράγει την ορμόνη κορτιζόλη για να αναισθητοποιήσει κάθε πόνο. Η κορτιζόλη ενεργοποιεί και την παράγωγη ενός άλλου χημικού του εγκεφάλου, το Νευροπεπτίδιο Υ, το οποίο ευθύνεται εν πολλοίς για τη λιγούρα για υδατάνθρακες. Αν φας ως απάντηση σ' αυτές τις λιγούρες, τότε το σωματικό σου βάρος είναι πιθανό να αυξηθεί, διότι η Νευροπεπτίνη Υ και η κορτιζόλη, θεωρώντας πως το σώμα βρίσκεται ακόμα σε κίνδυνο, το διατάσσουν ουσιαστικά να «κρεμαστεί» από κάτι λιπαρό.
7. Τούρτες, κέικ, μπισκότα
Η λιγούρα για γλυκούς υδατάνθρακες μοιάζει με την αντίστοιχη για ρύζι, ψωμί και μακαρόνια. Και οι δυο περιλαμβάνουν πολλούς υδατάνθρακες οι οποίοι παράγουν καθησυχαστικά, ηρεμιστικά συναισθήματα. Η λιγούρα για μπισκότα, κέικ και τούρτες αντανακλά την επιθυμία για αισθήματα άνεσης και επιβεβαίωσης, αλλά μπορεί να σηματοδοτεί και αντίδραση να κάνεις κάτι ή να αποφύγεις κάτι που δεν θέλεις να κάνεις.
Οι λιγούρες μπορούν να είναι ιδιαίτερα δυνατές, ειδικά αν τα γλυκίσματα χρησιμοποιούταν ως επιβράβευση στην παιδική σου ηλικία. Στην πράξη όταν απλώνεις το χέρι ψάχνοντας ένα μπισκότο ή ένα κομμάτι τούρτα, απλά λες «χρειάζομαι μια αγκαλιά».
8. Σοκολάτα
Η σοκολάτα είναι ένα από τα πιο συχνά αντικείμενα λιγούρας, ειδικά ανάμεσα στις γυναίκες. Αυτό συμβαίνει διότι η σοκολάτα περιέχει το ίδιο χημικό-φαινυλθελαμίνη- που παράγει κι ο εγκέφαλος όταν βιώνει ερωτικά ρομαντικά συναισθήματα. Αυτός είναι και ο λόγος που στρέφεσαι στη σοκολάτα όταν χρειάζεσαι αγάπη ή όταν αισθάνεσαι απογοητευμένη από τη σχέση σου. Επιπλέον τα πολλά λιπαρά που περιέχει, ηρεμούν τα συναισθήματα κενού, ανασφάλειας ή μοναξιάς.
Η υφή μπορεί να είναι κρεμώδης όταν χρειάζεσαι αγάπη ή τραγανή όταν είσαι θυμωμένη. Η σοκολάτα επίσης περιέχει μια ουσία όμοια με τη σεροτονίνη, την διφενυλαμίνη, η οποία φαίνεται να προωθεί το αίσθημα της ηρεμίας. Όταν η ημέρα σου είναι γεμάτη στρες τρως ανθυγιεινά και στρέφεσαι στη σοκολάτα για να νιώσεις καλύτερα.
Η σοκολάτα περιέχει ενεργοποιητές που δρούν ως στιγμιαία «ανεβαστικά». Η πυραζίνη, ένα χημικό που βρίσκεται στο άρωμα της σοκολάτας, ενεργοποιεί το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Άρα πως μπορείς να βγεις νικητής από τη μάχη με τη λιγούρα για σοκολάτα;
- το τζίντζερ (εκχύλισμα) και το γάλα σόγιας περιέχουν υψηλή ποσότητα τυραμίνης που μπορεί να ανακουφίσει από τη συγκεκριμένη λιγούρα
- τα γλυκαντικά στα αναψυκτικά διαίτης ξεκινούν την εγκεφαλική παράγωγη φαινυλθυλαμίνης, το ίδιο «χημικό ναρκωτικό» που βρίσκεται στη σοκολάτα
- η μυρωδιά του καφέ ηρεμεί τη λιγούρα μιας και περιέχει πυραζίνη
- η σοκολάτα χωρίς λιπαρά μπορεί να βοηθήσει αλλά να είσαι προσεκτική: χωρίς λιπαρά δεν σημαίνει χωρίς ζάχαρη και θερμίδες
Πώς να νικήσεις τη λιγούρα
Πάντα να αφήνεις να περάσουν 15 λεπτά όταν δοκιμάζεις τα παρακάτω βήματα. Αν μετά από αυτή την περίοδο θέλεις ακόμα να φας, τότε κάν' το. Το διάλειμμα αυτό είναι αρκετό να σταματήσει τη συνήθεια του αμήχανου φαγητού.
- Βούρτσισε τα δόντια σου. Έτσι μπορείς να ξεφορτωθείς την φαντασιακή γεύση την οποία αποζητάς και πιες ένα μεγάλο ποτήρι νερό (μπορεί να μπερδεύεις την πείνα με τη διψά).
- Ανάλυσε τη λιγούρα σου - αισθάνεσαι φόβο, θυμό, ένταση, ντροπή; Αναγνωρίζοντας την αίτια, καταπολέμησε το αποτέλεσμα.
- Αντιμετώπισε αποτελεσματικά το αίσθημα που σου γεννάει τη λιγούρα.
- Άσκηση. Αύξησε τη σωματική σου δραστηριότητα μιας και ανεβάζει τα επίπεδα σεροτονίνης, βελτιώνει τη διάθεση και μειώνει την όρεξη.