Η διατήρηση της γονιμότητας του ανθρώπου μέσω της κρυοσυντήρησης δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους που για διαφόρους λόγους κοινωνικούς, ψυχολογικούς ή ιατρικούς (καρκίνο, πρόωρη εμμηνόπαυση, ενδομητρίωση κ.λπ.) κινδυνεύουν να χάσουν την αναπαραγωγική τους ικανότητα, να αποκτήσουν απογόνους με το δικό τους γενετικό υλικό. Η επιτυχής κατάψυξη γενετικού υλικού (ωοθήκης, ορχικού ιστού, σπερματοζωαρίων, ωαρίων και εμβρύων) με τη νέα μέθοδο της υαλοποίησης αποτελεί προς το παρόν τη μόνη διεθνώς αποδεκτή μέθοδο για να διατηρηθεί η γονιμοποιητική ικανότητα των ανθρώπων αυτών.
Ο καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας του Α.Π.Θ και Επιστημονικός Υπεύθυνος της Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής "ΙΑΚΕΝΤΡΟ", Γιάννης Πράπας, σού δίνει τις κατάλληλες συμβουλές για όσα πρέπει να γνωρίζεις για την κατάψυξη ωαρίων.
Σε ποιες περιπτώσεις η κατάψυξη ωαρίων θα μπορούσε να λύσει προβλήματα;
"Aρχικά, η κατάψυξη ωαρίων χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία σε γυναίκες καρκινοπαθείς οι οποίες είχαν πολύ καλές προοπτικές επιβίωσης. Στη συνέχεια, όμως, η εξέλιξη της ιατρικής μάς έδωσε τη δυνατότητα να προβλέπουμε πολλές περιπτώσεις γυναικών οι οποίες, για διάφορους ιατρικούς λόγους (οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης, εκτεταμένη ενδομητρίωση, σύνδρομο Turner μωσαϊκό, μεταλλάξεως του BRCA, σύνδρομο FMR1 κ.λπ.), κινδυνεύουν να χάσουν την αναπαραγωγική τους ικανότητα πολύ νωρίτερα από το αναμενόμενο. Επιπλέον, αρκετές γυναίκες στη σύγχρονη κοινωνία, είτε επειδή δε βρίσκουν τον κατάλληλο σύντροφο είτε για διάφορους προσωπικούς, επαγγελματικούς ή οικονομικούς λόγους, θα ήθελαν να καθυστερήσουν την εγκυμοσύνη τους πέραν του προβλεπόμενου ορίου ηλικίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η κρυοσυντήρηση των ωαρίων με τη νέα μέθοδο τους προσφέρει με αξιοπιστία τη δυνατότητα να υλοποιήσουν την επιλογή τους. Επίσης, γυναίκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση και δεν επιθυμούν κατάψυξη εμβρύων για λόγους ηθικό-θρησκευτικούς θα μπορούν να καταψύξουν τα ωάριά τους για να τα χρησιμοποιήσουν όταν το επιθυμήσουν".
Πώς καταψύχονται τα ωάρια;
"H κατάψυξη των ωαρίων γίνεται με τις τεχνικές της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η γυναίκα έπειτα από ορμονική διέγερση η οποία διαρκεί 9-12 ημέρες ή χωρίς φάρμακα σε φυσικούς κύκλους, όταν εμφανίσει ώριμα ωοθυλάκια, υποβάλλεται σε διακολπική λήψη των ωαρίων με τη βοήθεια των υπερήχων υπό τοπική αναλγησία ή μέθη. Στη συνέχεια τα ωάρια που συλλέγονται ελέγχονται για την ποιότητά τους και καταψύχονται στους -196 βαθμούς Κελσίου. Έτσι, τα ωάρια μπορούν να διατηρηθούν για πολλά χρόνια σε υγρό άζωτο. Με τη νέα μέθοδο της υαλοποίησης αποφεύγεται ο κίνδυνος δημιουργίας κρυστάλλων στο εσωτερικό του κυττάρου οι οποίοι μπορούν να βλάψουν το ωάριο. Είναι απλή ιατρική επέμβαση η οποία διαρκεί λίγα λεπτά της ώρας και δεν επηρεάζει την καθημερινότητα της γυναίκας. Η διαδικασία αυτή μπορεί να επαναληφθεί σε πολλαπλούς εμμηνορρυσιακούς κύκλους αν η γυναίκα επιθυμεί να συλλέξει περισσότερα ωάρια".
Τα υαλοποιημένα ωάρια έχουν ικανοποιητικά ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης;
"H κατάψυξη ωαρίων με τη μέθοδο της υαλοποίησης εφαρμόζεται στο "ΙΑΚΕΝΤΡΟ” από το 2006. Το "ΙΑΚΕΝΤΡΟ” αποτελεί διεθνώς κέντρο αναφοράς για κατάψυξη ωαρίων και τα μέχρι σήμερα αποτελέσματά μας, που δημοσιεύτηκαν σε διεθνές ιατρικό περιοδικό, έδειξαν ότι τα κατεψυγμένα ωάρια είναι ισοδύναμα με τα φρέσκα και δίνουν παρόμοια ποσοστά εγκυμοσύνης. Οπωσδήποτε, η εμπειρία και οι δυνατότητες του εργαστηρίου εξωσωματικής γονιμοποίησης παίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος".
Ποιες γυναίκες μπορούν να καταψύξουν τα ωάριά τους;
"Όλα εξαρτώνται από την ηλικία της γυναίκας. Η υαλοποίηση διατηρεί το ωάριο στην κατάσταση που βρίσκεται την ημέρα της κατάψυξης. Εάν η γυναίκα επιθυμεί να διατηρήσει την αναπαραγωγική της ικανότητα στα επίπεδα της νεαρής της ηλικίας, τότε θα πρέπει να κρυοσυντηρήσει ωάρια νεαρής ηλικίας, κατά προτίμηση πριν από τα 35 της χρόνια. Η ηλικία του ωαρίου είναι αυτή που καθορίζει τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης. Όσο νεότερη είναι η γυναίκα την ημέρα της κατάψυξης των ωαρίων τόσο αυξάνεται η πιθανότητα μελλοντικής επίτευξης εγκυμοσύνης".
Πόσα χρόνια μπορούν τα ωάρια να διατηρηθούν στην κατάψυξη;
"Θεωρητικά πάρα πολλά χρόνια. Στην πράξη, όμως, μέχρι η γυναίκα να γίνει 50 χρόνων. Εξάλλου αυτό είναι το όριο που επιτρέπει ο νόμος να υποβληθεί μία γυναίκα σε κάποια μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής".
Μπορεί η κατάψυξη να επηρεάσει τα παιδιά που θα γεννηθούν από κρυοσυντηρημένο (υαλοποίηση) γενετικό υλικό;
"Κατάψυξη ενός κυττάρου (υαλοποίηση) σημαίνει ότι το κύτταρο παύει να έχει ενεργειακές ανάγκες (τροφή) επειδή σταματάει ο μεταβολισμός του. Το γενετικό υλικό του κυττάρου δεν υφίσταται καμία μεταβολή. Επομένως, το κατεψυγμένο κύτταρο όταν αποψυχθεί και αρχίσει να επαναλειτουργεί, τότε το γενετικό υλικό είναι στην κατάσταση που ήταν πριν την κατάψυξη. Εάν το κύτταρο (για κάποιο λόγο) επηρεασθεί από την κατάψυξη, τότε μετά την απόψυξη δεν μπορεί να επαναλειτουργήσει και να διαιρεθεί επειδή έχει καταστραφεί ο μηχανισμός που παράγει τις ενεργειακές του ανάγκες (κυτταρόπλασμα). Άλλωστε, οι μελέτες που έχουν γίνει διεθνώς και στις οποίες συμμετέχει το "ΙΑΚΕΝΤΡΟ” έδειξαν ότι τα παιδιά που γεννήθηκαν με τη μέθοδο της κρυοσυντήρησης είναι το ίδιο φυσιολογικά με αυτά που προέκυψαν με φυσικό τρόπο".