Όσο εκπαιδευόμουν στην ψυχοθεραπευτική μου προσέγγιση, θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά πως ένιωθα ότι όλα καταλήγουν στο πώς μεγαλώνει ένα παιδί στην οικογένεια. Αυτό θα καθορίσει το τι ενήλικας θα γίνει, φυσικά σε συνάρτηση με την ιδιοσυγκρασία του και τα στοιχεία που έχει κληρονομήσει. Όμως, όποια κι αν είναι η φυσική τάση του ατόμου, το περιβάλλον που μεγάλωσε θα την αποθαρρύνει ή θα τη ενισχύσει. Έτσι, πάντα σκεφτόμουν πόσο μα πόσο σημαντική είναι η ανιδιοτελής αγάπη για ένα παιδί: να νιώθει ότι αγαπιέται χωρίς όρους, απλά γι’ αυτό που είναι. (όχι χωρίς όρια, αλλά χωρίς όρους!)
Πόσο όμως, ικανοί είμαστε να αγαπήσουμε άνευ όρων;
Η αγάπη άνευ όρων δεν έχει τέλος και περιορισμό. Ο άνθρωπος που αγαπάει έτσι, αγαπάει χωρίς προσδοκίες , προϋποθέσεις και απαιτήσεις. Για αυτή την αγάπη, μίλησαν πολλοί θεραπευτές όπως ο Carl Rogers και ο Fritz Perls, τονίζοντας πως οι γονείς που εκβιάζουν για να προσφέρουν την αγάπη τους, δημιουργούν προσωπικότητες μη προσαρμοστικές, με τάση στην εξάρτηση (είτε από ανθρώπους είτε από ουσίες) και με πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν ψυχικές διαταραχές και ειδικά νευρώσεις.
Οι γονείς σαμποτάρουν την ωρίμανση του παιδιού τους με τους παρακάτω τρόπους:
- Α) Ο γονιός που λέει είτε με τα λόγια είτε με τις πράξεις του: «Aν δεν κάνεις αυτό που περιμένω από εσένα, τότε σε απορρίπτω και δεν σε αγαπώ. Εγώ ξέρω το καλό σου και πρέπει να με ακούσεις»
- Β) O γονιός που δεν στηρίζει την ανεξαρτησία του παιδιού του, αντίθετα, την σαμποτάρει, με σκοπό να το κρατήσει υπό τον έλεγχό του
- Γ) Η τρίτη είναι και η πιο συνηθισμένη κατηγορία. Ο γονιός που κακομαθαίνει το παιδί του. Οι γονείς των οποίων οι ανάγκες δεν καλύπτονταν όσο ήταν εκείνοι παιδιά, νομίζουν ότι βοηθούν το παιδί τους δίνοντάς του ό, τι δεν είχαν εκείνοι. Οι γονείς φοβούνται να απογοητεύουν το παιδί και του δίνουν ό, τι εκείνο επιθυμεί. Έτσι, το παιδί κινδυνεύει να κολλήσει αναπτυξιακά και να μην προχωράει στη ζωή του αφού ζει σε ένα περιβάλλον που του παρέχονται τα πάντα χωρίς καμία δική του προσπάθεια.
Και οι τρεις παραπάνω κατηγορίες έχουν το ίδιο αποτέλεσμα: Το παιδί αδυνατεί να στηρίξει τον εαυτό του και απλά παίζει διάφορους ψεύτικους ρόλους. Έτσι, καταφέρνει να κινητοποιεί το περιβάλλον γύρω του, με σκοπό εκείνο να καλύπτει τις ανάγκες του, αντί να κινητοποιεί το δικό του εσωτερικό δυναμικό. Θα έχεις γνωρίσει ανθρώπους που προσπαθούν να κερδίσουν αγάπη και αποδοχή με το να είναι γοητευτικοί, να προσποιούνται τους αφελείς, να είναι αυστηροί και απαιτητικοί, να είναι αβοήθητοι και πολλά ακόμη… Αυτά τα άτομα ο Perls, υποστηρίζει ότι αναπτύσσουν συγκεκριμένα «στρώματα νεύρωσης» (layers of neurosis). Αυτά τα νευρωτικά άτομα, ξοδεύουν πολύ χρόνο και ενέργεια προσπαθώντας να ανταποκριθούν στους ρόλους που παίζουν και να σε μια ιδανική αυτοεικόνα, παρά στο να είναι αυθεντικοί.
Και όλα αυτά γιατί; Γιατί δεν αγαπήθηκαν χωρίς όρους, αλλά οι γονείς τους προσπαθούσαν να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες/ανασφάλειες μέσα από τα παιδιά τους.
Όταν ο γονέας αγαπά με όρους, ταυτίζεται με το παιδί και προσπαθεί μέσα από εκείνο να καλύψει τα δικά του κενά. Καθρεφτίζει επάνω του τις προσωπικές του ανασφάλειες. «Μα την αγαπώ, αλλά δεν μπορώ να μην αντιδράσω όταν κάνει κάτι που δεν μου αρέσει», μου λέει η Μ. για την κόρη της. Μα ποιος είπε ότι τα παιδιά μας είναι εκεί για να ικανοποιούν τις προσδοκίες μας; Γιατί πρέπει το παιδί να μπει σε ένα καλούπι για να νιώθει αποδεκτό από εμάς;
Σε αυτό το σημείο ας αναρωτηθεί ο καθένας ποια σιωπηλή προσδοκία καλούταν να εκπληρώσει από τους γονείς του και ποια είναι η σιωπηλή προσδοκία που προβάλλει στο δικό του παιδί…
Τι γίνεται όμως με την ερωτική αγάπη;
Μπορώ να καταλάβω την αγάπη άνευ όρων στη σχέση γονέα και παιδιού. Όμως στην ερωτική αγάπη; Βοηθάει τη σχέση και την προσωπική ανάπτυξη να αγαπάμε τον σύντροφό μας χωρίς να έχουμε καμία απαίτηση και καμία προσδοκία; Δηλαδή μπορώ να συνεχίσω να είμαι με τον άντρα μου που αγαπώ, ακόμη κι αν γίνει βίαιος μαζί μου; Η απάντηση είναι όχι. Δεν μπορώ να συμβιώσω όμως μπορώ να συνεχίσω να τον αγαπώ. Υπάρχουν δηλαδή όροι στην συμβίωση και όπως φαίνεται, στην ερωτική σχέση, όμως στην αγάπη μπορεί να μην υπάρχουν. Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι συνήθως, όπως συμπεριφερόμαστε στον άλλον στην ερωτική σχέση, κάτι αντίστοιχο θα λάβουμε και εμείς από εκείνον. Όμως, πάνω απ’ όλα, η αγάπη άνευ όρων απελευθερώνει εμάς του ίδιους που τη νιώθουμε.
Πώς να πετύχεις την αγάπη χωρίς όρους:
- Αναρωτήσου, ποια είναι η πιο τρυφερή πράξη αγάπης που μπορείς να κάνεις για τον συγκεκριμένο άνθρωπο τη συγκεκριμένη στιγμή
- Άλλαξε τον τρόπο που βλέπεις την αγάπη. Σκέψου πως όσο πιο πολύ την προσφέρεις, τόσο πιο πολύ τη νιώθεις.
- Μην μπερδεύεις την αγάπη με το βόλεμα. Δεν αγαπάς απαραίτητα κάποιον αν του παρέχεις άνεση, βόλεψη, προστασία από συνέπειες δικών του πράξεων ή υλικά αγαθά. Αντίθετα, τον δυσκολεύεις να ωριμάσει και να αναπτυχθεί.
- Να συγχωρείς για να μην κουβαλάς όλη αυτή την απογοήτευση και τον θυμό ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να αφήνεις τους άλλους να σε εκμεταλλεύονται.
- Θυμήσου ότι για να μπορέσεις να αγαπήσεις χωρίς όρους, χρειάζεται πρώτα να αγαπήσεις χωρίς όρους τον εαυτό σου.
*3 συμμετοχές μου λείπουν για να συμπληρωθεί ακόμη μια νέα ομάδα γονέων. Αν είσαι γονέας στείλε μου mail στο koutsostsamati@gmail.com και θα σου στείλω πίσω όλες τις λεπτομέρειες. Θα ενθουσιαστείς!
Να είσαι καλά!
Σ.
Ιnstagram : sandy_koutsostamati
Twitter: S_Koutsostamati
Facebook page: Σάντυ Κουτσοσταμάτη