Δύο χρόνια συμπληρώνονται σήμερα Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη και τις 57 ψυχές που χάθηκαν, βυθίζοντας ολόκληρη τη χώρα στο πένθος. Με το βλέμμα στραμμένο στις οικογένειες των θυμάτων, τις μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε Ελλάδα και εξωτερικό να απασχολούν όλη τη χώρα και την κοινωνία να βιώνει ένα εθνικό πένθος η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Σοφία Αντύπα μιλά στο Missbloom.gr για τα συναισθήματα που δημιουργεί μια τέτοια κατάσταση και το πώς αυτή επηρεάζει την καθημερινότητά μας.
Ποια είναι τα πέντε στάδια του πένθους και πώς τα διαχειριζόμαστε; Τι έχει αλλάξει στη ζωή μας μετά την τραγωδία των Τεμπών και πώς μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για τόσο δύσκολα και δυσάρεστα θέματα που απασχολούν σε βάθος την κοινωνία μας;
Σήμερα είναι μια δύσκολη μέρα για όλους καθώς συμπληρώνονται δυο χρόνια από την τραγωδία των Τεμπών. Με αφορμή αυτή την ημέρα θα ήθελα να σε ρωτήσω πώς μπορούμε να διαχειριστούμε το κομμάτι του πένθους;
Το κομμάτι του πένθους είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο για να το επεξεργαστεί κανείς. Περνάει σύμφωνα με τα μοντέλα της ψυχολογίας από 5 φάσεις, (άρνηση, οργή, συμβιβασμός, θλίψη, αποδοχή), και είναι σημαντικό κανείς να αφήσει τον εαυτό του να αισθανθεί όλα αυτά τα συναισθήματα ώστε να μπορέσει να προχωρήσει στη ζωή του και να μην καθηλωθεί σε κάποιο από αυτά τα στάδια. Στη συγκεκριμένη, όμως περίπτωση δε μιλάμε μόνο για το πένθος των συγγενών, αλλά για ένα συλλογικό πένθος ολόκληρης της κοινωνίας μας. Τα συναισθήματα αυτά τα βιώνουμε όλοι μαζί όπως και την οργή και την κατάθλιψη για το φρικτό αυτό δυστύχημα. Ο κόσμος βιώνει επίσης φόβο και μεγάλη έλλειψη εμπιστοσύνης στους κατά παντός υπευθύνους, και ελπίζει πως μέσα από τις συγκεντρώσεις θα δημιουργηθούν κοινωνικές αλλαγές. Οι συγκεντρώσεις λοιπόν, είναι
ένας από τους τρόπους διαχείρισης του πένθους καθώς, ενδυναμώνουν την αίσθηση της κοινότητας και του συλλογικού συναισθήματος. Κανείς δεν νιώθει μόνος, αλλά μέρος μιας κινητοποίησης, που αποζητάει δικαιοσύνη, και συγχρόνως την ανάληψη ευθυνών.
Πώς μπορεί μια τέτοια κατάσταση να επηρεάσει την ψυχολογία και την καθημερινότητά μας;
Καταρχήν αυτή η κατάσταση έχει δημιουργήσει φόβο ως προς την ασφάλεια των μέσων μεταφοράς. Αυτή η ανασφάλεια, μάς δημιουργεί ένα άγχος στην καθημερινότητά μας, αλλά και αισθήματα οργής και αδικίας. Έχουν προκύψει θέματα στην καθημερινότητά μας, αλλά και στη δημόσια συζήτηση πλέον, που αφορούν την ασφάλεια των πολιτών, τη διαφθορά και την κρατική αμέλεια. Οι πολίτες έχουν κινητοποιηθεί όσον αναφορά στα θέματα αυτά και έχει μπει και στο προσκήνιο η μεγάλη ανάγκη ψυχολογικής στήριξης. Οι συγκεντρώσεις, οι συμβολικές πράξεις, (όπως ενός λεπτού σιγή, αναμμένα κεριά, φωτογραφίες των θυμάτων), είναι μέρος της ζωής μας τα 2 τελευταία χρόνια και βοηθούν
στην αντιμετώπιση των συναισθημάτων αυτών. Το δυστύχημα των Τεμπών έχει χαραχτεί στη μνήμη μας και έχει αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στις ψυχές όλων, καθώς είναι συλλογικό το πένθος.
Πώς μπορούμε να επικοινωνήσουμε στα παιδιά το τι συμβαίνει όταν υπάρχει κάποιο τόσο σοβαρό θέμα για το οποίο σίγουρα θα ακούσουν κάτι στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο;
Στα παιδιά μιλάμε πάντα με ειλικρίνεια και προσαρμόζουμε τον λόγο μας και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε σύμφωνα με την ηλικία τους. Μιλάμε απλά και κατανοητά. Συζητάμε για τον θάνατο και την απώλεια με την ακριβή τους έννοια και αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε λέξεις όπως "έφυγε”, "κοιμάται” κτλ, οι οποίες μπορούν ενδεχομένως, να δημιουργήσουν μεγάλο άγχος στα παιδιά για τον ύπνο, ή αντίστοιχα για την απομάκρυνσή μας, ή τους από το σπίτι.
Απαντάμε σε όλες τις ερωτήσεις τους και αφήνουμε χώρο για τις πιθανές αντιδράσεις τους. Ένα παιδί μπορεί να αισθανθεί θλίψη ή φόβο, και ένα άλλο παιδί να αντιδράσει με αδιαφορία. Δεν σχολιάζουμε τις αντιδράσεις τους, αλλά σαν γονείς τούς προσφέρουμε ένα ασφαλές περιβάλλον (σπίτι), για να μπορούν να νιώθουν και να εκφράζονται ελεύθερα.
Επίσης, είναι σημαντικό να επικοινωνούμε και τα δικά μας συναισθήματα, αλλά και τη δική μας γνώμη ως προς τα γεγονότα. Στο συγκεκριμένο θέμα μπορούν να γίνουν και περαιτέρω συζητήσεις, εφόσον το παιδί είναι σε ηλικία που κατανοεί πιο πολύπλοκες έννοιες (άνω των 12 ετών, όπου έχει
δημιουργηθεί η συνείδηση), όπως το συλλογικό πένθος, και ο λόγος που γίνονται οι συγκεντρώσεις των πολιτών.
Ευχαριστούμε την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια, Σοφία Αντύπα
Η κεντρική φωτογραφία είναι από την @pinkmetaverse