Ένα ακόντιο, ως γλυπτό στη αυλή του Μουσείου της Ακρόπολης, παραπέμπει όχι στο αρχαίο μας κλέος αλλά στο βλέμμα ψηλά, στο όραμα μιας νεαρής καλλιτέχνιδας που το φιλοτέχνησε πριν από χρόνια, ατενίζοντας το μέλλον της. Τελειόφοιτος τότε της Καλών Τεχνών, η Δανάη Στράτου, είδε σ' αυτό το τόσο αφαιρετικό και γλυπτικό όπλο, την ζωή της, το μέλλον της, το πρώτο της άλμα στην Τέχνη. Το επανεκθέτει τώρα, στην έκθεση "Tale of Two Cities", με έργα Ελλήνων και Αιγύπτιων καλλιτεχνών που επιχειρούν έναν πολιτισμικό διάλογο ανάμεσα στην Αθήνα και την Αλεξάνδρεια που διήρκησε χιλιάδες χρόνια. Συμμετέχουν επίσης οι Mahmoud Said, Papageorge, Κώστας Βαρώτσος, Omar Tousson, Said Badr και Karim El Hayawan. Γι' αυτήν την συμμετοχή της αλλά και για το πλούσιο έργο της μιλήσαμε με την Δανάη Στράτου που προφανώς παρακολουθεί πάντα το ακόντιο της στο υπερβατικό του ταξίδι.
Συστήστε μας το έργο που εκθέτετε στην έκθεση της Ακρόπολης. Με ποιο σκεπτικό το επιλέξατε; Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να εκπέμψετε με το συγκεκριμένο έργο;
ΔΑΝΑΗ ΣΤΡΑΤΟΥ: Το έργο που εκτίθεται τώρα στην αυλή του Μουσείου της Ακρόπολης, είναι το "Javelin ΙΙ" (ακόντιο) αφού πρόκειται για την δεύτερη και μεγαλύτερη σε διαστάσεις εκδοχή του έργου που είχα καταθέσει στην πτυχιακή μου εργασία, τελειώνοντας την Σχολή Καλών Τεχνών. Πρόκειται για ένα ακόντιο έτσι όπως το ξέρουμε από τον αθλητισμό αλλά σε μια πιο γλυπτική και αφαιρετική φόρμα που στηρίζεται σ' έναν κάθετο άξονα και μια επίπεδη βάση. Το είχα εμπνευστεί ως στοιχείο της νεότητάς μου και των ονείρων μου αφού τότε ξεκινούσα τα πρώτα μου βήματα στον κόσμο της τέχνης που τόσο επιθυμούσα. Αλλά ήταν και η εποχή που η Σοφία Σακοράφα είχε κάνει παγκόσμιο ρεκόρ σ αυτό το άθλημα. Η ομορφιά της και η δυναμικότητά της με είχαν επίσης εμπνεύσει για αυτό το γλυπτό.
Μιλώντας λίγο γενικότερα για το έργο σας, τι θέλετε να εισπράττει ο θεατής του από την θέα του, τι θα σας ενδιέφερε να "παίρνει μαζί του" φεύγοντας από μια έκθεση σας.
Αυτό είναι κάτι που με απασχολούσε πάντα γι αυτό και προσπαθώ με όποιο τρόπο μπορώ να εντάξω τον θεατή μέσα στο έργο μου για να συμμετέχει όχι μόνο νοητικά και πνευματικά αλλά ακόμη και σωματικά μετατρέποντας την πρόσληψη του έργου σε μια προσωπική του εμπειρία. Δεν θέλω να είμαι εγώ αυτή που θα του υποδείξει τι να πάρει μαζί του φεύγοντας αλλά να είναι ο ρυθμός του έργου που θα τον προκαλέσει να αναπτύξει μια σχέση μαζί του. Όλα τα έργα μου διαθέτουν έναν ρυθμό ως απαραίτητο στοιχείο για να διευκολύνουν την οικειοποίηση τους από τον επισκέπτη, ένα ρυθμό που μπορεί να είναι ακόμη και σωματικός.
Το έργο της Javelin σε φυσικό χώρο.
Επτά ποτάμια σε παράλληλη προβολή: The River Life
Φέρνοντας παραδείγματα μέσα από τα έργα μου, το "The River of Life" που είναι επτά ταυτόχρονες προβολές με την ροή επτά ποταμών, διέθετε αυτή ακριβώς την ροή που σε έβαζε μέσα στο έργο, ενώ το "Globalising Wall" διέθετε μια συνεχή προβολή εικόνων σαν να βλέπεις τον κόσμο από ένα βαγόνι τρένου. Και αυτή ακριβώς η παράθεση ήταν ο ρυθμός του έργου που σου τραβούσε την προσοχή και την σκέψη. Και ο ήχος, η ηχητική σύνθεση φυσικά που την χρησιμοποιώ συχνά στα έργα μου, δημιουργεί τον δικό της ρυθμό για να μπει ο θεατής στο περιεχόμενο τους και να το απολαύσει. Θεωρώ ότι η δουλειά μου απευθύνεται στους πάντες, σ ένα παιδί ή σ ένα ενήλικα, ακόμη και σ αυτούς που δεν έχουν επαφή με την τέχνη, έτσι ώστε ο καθένας να δημιουργεί την δική του σχέση και την δική του εμπειρία, κατακτώντας τελικά το έργο με όποιον τρόπο μπορεί.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η αποστολή της (σύγχρονης) τέχνης στην εποχή μας που μοιάζει να είναι χαοτική και παραδομένη σε μια μάλλον αδιέξοδη ψηφιακή χοάνη.
Πιστεύω ότι η τέχνη είναι μια πρωτογενής και διαχρονική ανάγκη για τον άνθρωπο και είναι αυτό ακριβώς που μας κάνει να ξεχωρίζουμε από τα άλλα όντα. Το βλέπουμε στα Κυκλαδικά Ειδώλια, το βλέπουμε στις σπηλαιογραφίες παντού στη γη. Προφανώς νιώθαμε την ανάγκη να εκφραστούμε μέσα από την ζωγραφική, την γλυπτική, τον χορό…και αυτή η ανάγκη συνεχίζεται. Όσο υπάρχει ανθρωπότητα, η τέχνη θα συνεχίσει να υφίσταται και να αποτυπώνεται. Φυσικά κάθε εποχή είχε την δική της σχέση με την τέχνη. Άλλοτε την ευνοούσε, άλλοτε την περιόριζε, όμως αυτό δεν την σταμάτησε ποτέ. Γι αυτό και η τέχνη περιγράφει και αποτυπώνει την ιστορία της ανθρωπότητας. Πιστεύω ότι θα συνεχίσει να υπάρχει παράλληλα με τον άνθρωπο και πέρα από την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις όποιες εφαρμογές της. Είναι και αυτή ανθρώπινο δημιούργημα και δεν θα αυτονομηθεί ποτέ. Φυσικά η κακή χρήση της απειλεί και την δημοκρατία, και την ειρήνη και την ίδια την ζωή. Αλλά πιστεύω στην πρωτογενή ανάγκη του ανθρώπου να είναι δημιουργικός, να δίνει λύσεις και να παράγει πάντα τέχνη ως απάντηση σε όλα.
Σύμφωνα με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Vital Space που έχετε συν-ιδρύσει, θεωρείται ότι τα έργα τέχνης μπορούν ν' αλλάξουν τον κόσμο προς το καλύτερο". Μήπως αυτό περιορίζει το εύρος της, προσδίδοντάς της έναν διδακτικό χαρακτήρα; Μια "χρησιμότητα" ή ακόμη και μια πρακτικότητα;
Αυτό είναι ένα σημαντικό ερώτημα και δικαίως τίθεται κάθε φορά. Προσωπικά δεν πιστεύω καθόλου στην διδακτικότητα της τέχνης, αντίθετα μάλιστα, μ' ενδιαφέρει και το επιδιώκω το έργο μου να είναι ανοικτό σε πολλές και διαφορετικές ερμηνείες και βεβαίως να επιδιώκει τον διάλογο με τον θεατή. Αντιλαμβάνομαι το έργο τέχνης σαν μια δυνατότητα να κατανοήσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας, μέσα από αυτό το ίδιο, από την δυνατότητα του να φωτίσει και να αποκαλύψει τα θετικά στοιχεία του θεατή του, τα πλέον ανθρώπινα, συμβάλλοντας στην πληρέστερη "περιγραφή" της εποχής και της ιστορικής στιγμής. Θα έλεγα ότι το έργο εισχωρεί μέσα μας ερήμην των αντιστάσεών μας ή της αναλυτικής μας σκέψης, και πέρα από διδακτισμούς και νουθεσίες. Μέσω της ενσυναίσθησης μας βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα τα φαινόμενα και αν μπορούμε να ξεκινήσουμε ατομικά ή συλλογικά, εκείνες τις δράσεις που χρειάζονται για να φτάσουμε σε κάτι καλύτερο.
Το έργο Desert Breath στην Αίγυπτο, από ψηλά.
Τα έργα σας στην πλειοψηφία τους, μοιάζουν με "μεγάλες χειρονομίες" διάσπαρτα στη φύση και στον χώρο. Αναρωτιέμαι πώς ξεπερνάτε τον δισταγμό της πρώτης σύλληψης και πώς βρίσκετε την δύναμη να τα υλοποιήσετε.
Ναι, έτσι νιώθω κι εγώ τα έργα μου, ως "μεγάλες χειρονομίες" που ξεκινάνε από απλά στάδια για να φτάσουν μετά στις τελικές τους διαστάσεις, όπως το επισημαίνετε. Προφανώς και ξεκινάνε από απλά στάδια, προηγείται φυσικά η πρώτη έμπνευση, η αρχική πυρηνική ιδέα, και μετά, μετράς τις συνθήκες, τις υλικές δυνατότητες, τα χρονικά όρια, και φυσικά το μπάτζετ. Οι περιορισμοί είναι συχνά πολλοί, οι ιδέες και οι προθέσεις μάχονται με τους πρακτικούς όρους ορίζοντας δυο αντίθετες κατευθύνσεις. Είναι μια διαδικασία όπου όλα αυτά τα στοιχεία αναμετρώνται μεταξύ τους και ορίζουν εντέλει το αποτέλεσμα που μέσα από την αφαίρεση του περιττού βοηθά να παραμείνει το ουσιώδες, το απαραίτητο. Κάποια έργα όσο δύσκολα και αν είναι, νιώθεις ότι πρέπει να γίνουν και γίνονται ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια λες και υπάρχει ένας βαθύτερος λόγος που τα κινεί, άλλα μένουν ιδέες και δεν πραγματοποιούνται ποτέ. Πάντως όταν ένα έργο είναι να γίνει, γίνεται.
Είναι διαπιστωμένο ότι το ευρύ κοινό είναι συχνά αμήχανο μπροστά σ' ένα έργο σύγχρονης τέχνης. Εσείς αυτό το λαμβάνετε υπόψη όταν δημιουργείτε ένα έργο σας;
Ναι, είναι κάτι που το συνυπολογίζω όταν δημιουργώ ένα έργο, μ' ένα τρόπο όχι ακριβώς υποσυνείδητο αλλά ούτε ακριβώς και συνειδητό. Δεν θα έλεγα ότι αυτή η σκέψη επηρεάζει το έργο αλλά ότι είναι μάλλον ενσωματωμένη στην δική μου πρόθεση. Και έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι συχνά ο θεατής χρειάζεται ένα συνοδευτικό κείμενο ή κάποια άλλη πληροφορία ή κατεύθυνση ώστε να περιηγηθεί το έργο χαλαρός και να το απολαύσει χωρίς να νιώθει ότι κάτι του διαφεύγει ή ότι "δεν καταλαβαίνει". Το διαπίστωσα στο ΕΜΣΤ όταν εξέθετε στη μόνιμη συλλογή του (τώρα πια δεν την εκθέτει) το έργο μου "Cut-7 Διαχωριστικές γραμμές" μια φωτογραφική εγκατάσταση με 14 έγχρωμες φωτογραφίες σε ηχητικό περιβάλλον. Τα κείμενα που ήταν επικολλημένα στο έδαφος ως μέρος της εικαστικής εγκατάστασης, όριζαν τον ρυθμό και βοηθούσαν τους θεατές στην περιήγησή τους, να απολαμβάνουν το έργο χωρίς ερωτηματικά ή αμηχανία.
Άλλα έργα βεβαίως διαθέτουν μια αμεσότητα που δεν απαιτεί την μεσολάβηση του κειμένου, όπως ήταν το έργο μου "Breathe/Αναπνεύστε". Συνήθως προσπαθώ τα έργα μου να μιλάνε από μόνα τους να μπορεί δηλαδή ακόμη και ένα παιδί να τα "βιώσει" χωρίς να του εξηγήσεις κάτι. Και επειδή τα παιδιά είναι ευφάνταστα και χωρίς τις αγκυλώσεις των μεγάλων, πρέπει να σας πω ότι τα θεωρώ και τους πιο αυστηρούς κριτές μου. Γι αυτό άλλωστε και τα έργα μου απευθύνονται στα παιδιά όλων των ηλικιών.
Η έμπνευσή σας είναι αποτέλεσμα μιας "στιγμής" ή δουλεύετε μια ιδέα που σιγά σιγά εμπλουτίζεται και πλαταίνει;
Είναι και τα δυο. Και βέβαια πάντα υπάρχει η έμπνευση της πρώτης στιγμής. Η μέθοδος της δουλειάς μου με οδηγεί στο να επιλέξω ή να μου δοθεί καταρχάς ένας χώρος, ένα τοπίο, ένα πλαίσιο. Όταν το αφουγκραστείς, είναι αυτό το ίδιο που σου δίνει πια τις απαντήσεις και τις κατευθύνσεις. Και μέσα από την διαδικασία της δημιουργίας, αποκαλύπτεις σιγά σιγά αυτό που δεν φαίνεται αλλά υπάρχει. Η τέχνη είναι αυτό ακριβώς: αποκαλύπτει το υπάρχον που δεν είναι ορατό. Μέσα από την πράξη της δημιουργίας εισχωρείς στο έργο όλο και πιο βαθιά και τότε, το έργο αποκτά το βάθος και το πλάτος. Αυτή η διαδικασία συνθέτει έναν διάλογο με τον εαυτό σου και αυτό μ' αρέσει πολύ.
Όσο μεγαλώνω και έχει και αυτό τα καλά του, η κατακτημένη εμπειρία με βοηθάει να εμπιστεύομαι αυτή την διαδικασία, την πρώτη στιγμή της σύλληψης και μετά το να φτάνω στα άκρα, εκεί που μπορεί να παραμείνει μόνο η ουσία του έργου. Με τα χρόνια αυτή η χειρονομία γίνεται όλο και πιο ανάλαφρη, και μπορεί πλέον να συντελεστεί σχεδόν με το τίποτα. Χαρακτηριστικά έργα αυτής της έκφρασης είναι δύο από τα ποιο πρόσφατα: Το "Νήματα Μνήμης" που υλοποιήθηκε στο πρώην εργοστάσιο της Πειραϊκής Πατραϊκής στην Πάτρα το 2020, καθώς και τα "Υδάτινα Ίχνη" που υλοποιήθηκε στην Δυτική Αυστραλία το φθινόπωρο του 2023.
Μοιράζετε την ζωή σας αλλά και την δράση σας, με τον πολιτικό Γιάνη Βαρουφάκη. Η πολιτική χαρακτηρίζεται ως "η τέχνη του εφικτού" ενώ η τέχνη αρδεύει την πρώτη ύλη της από το απέραντο πεδίο της φαντασίας και του άυλου. Πώς συνδυάζετε ως ζευγάρι αυτά τα δυο (φαινομενικά) ασύμπτωτα πεδία;
Ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν είναι ένας τυπικός πολιτικός αλλά ένας πολυδιάστατος άνθρωπος. Από πολύ νέος υπήρξε ακαδημαϊκός καθηγητής και είναι συγγραφέας βιβλίων με διεθνή απήχηση και αναγνώριση, είναι και ερασιτέχνης μουσικός. Η συνύπαρξή μας, μας οδηγεί αναπόφευκτα σ' ένα δημιουργικό διάλογο, όπου ο καθένας μας καταθέτει την δική του ματιά για την ζωή και τον κόσμο: εκείνος μέσα από την πολιτική οικονομία εγώ μέσα από την τέχνη. Αυτό πλουτίζει το τελικό αποτέλεσμα και οδηγεί στην βαθύτερη κατανόηση του ιστορικού παρόντος. Κάθε φορά υπάρχει ένα όραμα και μια εξήγηση της ιστορικής στιγμής που ζούμε. Εκεί συναντιόμαστε και οι κόσμοι μας δεν είναι ασύμπτωτοι, αντίθετα, θα έλεγα ότι είμαστε συντονισμένοι και έχουμε συνεργαστεί σε πολλά έργα μου.
Συμβαίνει όμως και το αντίστροφο, επειδή έχω λάβει κι εγώ μέρος στον ακτιβισμό του ειδικά τώρα που ζούμε μια βαθιά κρίση ανθρωπισμού σε όλα τα επίπεδα και κυρίως του περιβάλλοντος. Εκ των πραγμάτων ο καλλιτέχνης αποβαίνει ακτιβιστής παίρνοντας θέση μέσα από τα έργα του. Η ζωή είναι ένα δώρο που πρέπει να το απολαύσουμε αλλά και να το παραδώσουμε στους επόμενους, ακέραιο.
Ας κλείσουμε με αυτό που αναφέρει για εσάς η Wikipedia: "Πιθανολογείται ότι η Στράτου είναι η Ελληνίδα φοιτήτρια που ενέπνευσε το επιτυχημένο τραγούδι Common People των Pulp".” Είναι αλήθεια;
Σ' αυτή την ερώτηση δεν απαντάω ποτέ επειδή ποτέ δεν ξέρουμε από πού έρχεται η έμπνευση.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για τάσεις και νέα στη Μόδα, Celebrity και Gossip News στο missbloom.gr
