"Όταν χτίζονταν τα Ανάκτορα, ολόκληρος ο λαός ξεσηκώθηκε μόλις κυκλοφόρησε η είδηση ότι θα κατασκευάζονταν τ΄ αποχωρητήρια στο εσωτερικό του κτιρίου και όχι στο ύπαιθρο, όπως ήταν το σύνηθες, γεγονός που θεωρήθηκε εντελώς ταπεινωτικό. "Μια βεβήλωση του ιερού χώρου των Βασιλικών Ανακτόρων!" σχολίασαν και οι εφημερίδες της εποχής. Ήταν τόσο βίαιος ο ξεσηκωμός των ενάρετων Αθηναίων, με συγκεντρώσεις και συλλαλητήρια, ώστε οι αρχιτέκτονες αναγκάστηκαν, τελικά, να ενδώσουν στην οργή του λαού και να φτιάξουν τους απόπατους στους κήπους των Ανακτόρων. Κρυφά, όμως, και σε απόμερο σημείο εντός του Παλατιού, έφτιαξαν ένα μοναδικό αποχωρητήριο, παρά τα ενενήντα δύο δωμάτιά του...".
Η αναφορά δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστική, αλλά δίνει ανάγλυφα τα κοινωνικο-πολιτισμικά δεδομένα της εποχής, εκεί στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αι. (για την ακρίβεια, περί το 1836-37) στην Αθήνα των μερικών χιλιάδων ανθρώπων, όπου είχε μεταφερθεί από το Ναύπλιο η πρωτεύουσα της χώρας και όπου έπρεπε να εγκατασταθεί το βασίλειο του νεαρού Βαυαρού βασιλιά Όθωνα.
Στο ιστορικό μυθιστόρημά της "Ο Διχασμός" η Φιλομήλα Λαπατά περιγράφει χαρακτηριστικά τη... συμμετοχή των Αθηναίων στην ανέγερση του σημερινού κτηρίου της Βουλής, που τότε, 177 χρόνια πριν, προέκυψε στο ανατολικότερο άκρο της περιορισμένης πόλης για να στεγάσει τη βασιλική οικογένεια και την αυλή της. Εκείνη την εποχή, η Αθήνα απλωνόταν κατά κανόνα πέριξ της Ακροπόλεως. Στη σκιά του βράχου, από του Ψυρρή ίσαμε του Μακρυγιάννη, ξεδιπλωνόταν η καθημερινότητα των Αθηναίων. Στα ποτάμια της κελάρυζε το νερό, στις παρυφές της αντηχούσαν οι τροκάνες των ζωντανών που έβοσκαν, τα βουνά της ξεχώριζαν με μια ματιά στον ορίζοντα. Ο αέρας έφερνε στην πόλη τις μυρωδιές των αγριοβοτάνων, που βασίλευαν στον Υμηττό, ή "τρελοβούνι", όπως το ΄λεγαν οι Αθηναίοι, επειδή χαρακτηριστικό του ήταν οι ξαφνικές εναλλαγές του καιρού.
Πλημμυρίδα εικόνων της Αθήνας στις αρχές του 19ου αι. μας κληροδότησαν μέσα από το πλούσιο έργο τους λογοτέχνες της εποχής, όπως οι αδελφοί Σούτσοι, ο Παπαδιαμάντης, ο Ροΐδης, ο Ραγκαβής, ο Βικέλας... Ήταν πόλη που μετριόταν με τον πήχη τότε η Αθήνα. Στην πραγματικότητα, η ζωή στα ανατολικά τελείωνε λίγο μετά την πύλη του Αδριανού. Από εκεί και πέρα ήταν το χάος... Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας που αγόρασε τότε από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής (της Άνδρου) προς 2 δραχμές τον πήχη, ένα οικόπεδο 8.620 τετραγωνικών πήχεων στη γωνία των οδών Πανεπιστημίου (τότε ονομαζόταν Μεγάλο Βουλεβάρτο) και Πεσμαζόγλου (τότε Μενάνδρου), προκειμένου να χτίσει το Αρσάκειο Σχολείο και για την ανέγερσή του ζήτησε τη βοήθεια του δήμου. Όταν αντίκρισε το οικόπεδο ένας από τους δημοτικούς συμβούλους, αναφώνησε: "Μας εζήτησαν να τους βοηθήσουμε για να κάνουν ένα σχολείο, για να μάθουν τα κορίτσια μας γράμματα και αυτοί οι ευλογημένοι πήγαν να το κτίσουν στην εξορία τού Αδάμ".
Η καινούργια ελληνική πρωτεύουσα, λοιπόν, είναι περιορισμένη, ταλαιπωρημένη και φτωχή, αλλά έτσι κι αλλιώς αυτή είναι η εικόνα ολόκληρης της χώρας. Απλώς, το παρελθόν της Αθήνας λάμπει και το μέλλον της φαντάζει πολλά υποσχόμενο... Όταν η πόλη επιλέγεται για πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, o Γεώργιος Λουδοβίκος Μάουρερ (George Ludwig Maurer), καθηγητής του πανεπιστημίου του Μονάχου, μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας, ισόβιος σύμβουλος του κράτους της Βαυαρίας και μέλος της τριμελούς Αντιβασιλείας του Όθωνα στο νεοσύστατο Βασίλειο της Ελλάδος, γράφει: "Ποιος Βασιλιάς θα μπορούσε να διαλέξει άλλη έδρα για την κυβέρνησή του, τη στιγμή που έχει στα χέρια του την πνευματική έδρα του κόσμου;". Ωστόσο, η πόλη που αναλαμβάνει την πρωτοκαθεδρία τού νεοσύστατου ελληνικού κράτους δεν θυμίζει σε τίποτε την παλαιά της δόξα. Είναι μια μικρόπολη σκονισμένη, με σμιχτά σπίτια και εξωτερικούς αποπάτους, με μερικά οικογενειακά διώροφα εδώ κι εκεί, με σοβαρό θέμα υδροδότησης και αιματοβαμμένους χωμάτινους δρόμους, γιατί, βλέπεις, οι κρεοπώλες που προμηθεύουν με κρέας τους πελάτες τους σφάζουν το ζώο μπροστά στα μαγαζιά τους κι έτσι καθώς η αποχέτευση είναι υπόθεση ανύπαρκτη, το αίμα του ρέει ανεμπόδιστο.
Η διασκέδαση των ντόπιων είναι η βόλτα στην οδό Βουλεβάρτου (λεωφόρος Αμαλίας) που χονδρικά ξεκινά από την πύλη του Αδριανού και καταλήγει στη Μεσογείτικη Πύλη (σημερινή Όθωνος στην πλατεία Συντάγματος), μία από τις επτά ενός τείχους, που περικλείει την Αθήνα. Ονομάζεται, δε, έτσι επειδή από αυτήν φεύγει δρόμος προς τα Μεσόγεια. Στα λίγα μέτρα από το σημείο, από την κάτω πλευρά του ανοίγματος, παίζει συνήθως τα απογεύματα μία μπάντα προς τέρψιν των περιπατητών. Η περιοχή είναι γνωστή και ως Μπουμπουνίστρα, εξαιτίας κρήνης που το νερό της, που κατεβαίνει από τους Αμπελοκήπους ακολουθώντας την πορεία του υδραγωγείου του Αδριανού, τρέχει με τόση δύναμη, ώστε ακούγεται σαν μπουμπουνητό.
Διαβάστε περισσότερα στο womantoc.gr