GLP-1 αγωνιστές | Η σύγχρονη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας

Η ειδικός μας εξηγεί από επιστημονική και κλινική άποψη τα πάντα γύρω από την παχυσαρκία.

iStock

Ζητήσαμε από την ενδοκρινολόγο - διαβητολόγο, Οδύσσεια Κωνστάντουρα να μας εξηγήσει τι είναι η παχυσαρκία, τους παράγοντες που οδηγούν σε αυτή αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισης της.

Τι ορίζεται ως παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία είναι το αποτέλεσμα ενός θετικού ισοζυγίου ενέργειας, δηλαδή
της πρόσληψης θερμίδων με την τροφή, οι οποίες υπερβαίνουν την
κατανάλωση θερμίδων για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο μηνών ή και
ετών ακόμα. Χαρακτηρίζεται κυρίως από την αύξηση του λιπώδους ιστού και συχνά συνοδεύεται από σωµατικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Για τη διάγνωση της παχυσαρκίας στην κλινική πράξη χρησιμοποιούνται
δείκτες όπως ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και η περιφέρεια μέσης χωρίς
να δηλώνεται έτσι η αυξημένη παρουσία σπλαχνικού λίπους.
Στην περίπτωση αυτή η χρήση λιπομετρητών (μέσω BIA και DEXA) βοηθούν
στον ακριβέστερο προσδιορισμό της κατανομής του σωματικού λίπους.

Με βάση το ΔΜΣ τα άτομα κατατάσσονται σε:

Φυσιολογικού βάρους, όταν ο ΔΜΣ είναι από 18-25 Kg/m 2
Υπέρβαρα , όταν ο ΔΜΣ είναι από 25-30 Kg/m 2
Παχύσαρκα, εφόσον ο ΔΜΣ είναι >30 Kg/m 2

Ποιοι είναι οι παράγοντες που συμβάλουν στην παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία είναι μια νόσος με πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, η γενετική προδιάθεση, το περιβάλλον (π.χ κοινωνικο-οικονομικό επιπέδο, πρόσβαση σε καλής ποιότητας τροφές), προβλήματα υγείας και φυσικά οι συμπεριφορικοί παράγοντες όπως η διατροφή και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας.
Όλα τα παραπάνω έχουν μετατρέψει την παχυσαρκία σε μια σύγχρονη επιδημία με τα ποσοστά στη χώρα μας να αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό, τόσο
στους ενήλικες όσο και στα παιδιά.

Παθολογικές καταστάσεις που συνδέονται με την παχυσαρκία
Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό αλλά και ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου
για διάφορες νοσολογικές οντότητες στους ενήλικες όπως:
1) H στεφανιαία νόσος (ΣΝ)
2) Tα ισχαιµικά εγκεφαλικά επεισόδια (ΙΕΕ)

3) O Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ο οποίος συναντάται πλέον και σε παιδιά λόγω παχυσαρκίας )
4) Tο σύνδροµο υπνικής άπνοιας και άλλα αναπνευστικά προβλήµατα.
Μεγάλες κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την άμεση σχέση της παχυσαρκίας
με διάφορα χρόνια νοσήματα, όπως µυοσκελετικά προβλήματα, χολολιθίαση,
στεατοηπατίτιδα, ενδοκρινολογικές διαταραχές (στείρωση, διαταραχές στην
έμμηνο ρύση, αλλά και διαβήτη της κύησης κ.α).

Επιπλέον, αυξάνει την προδιάθεση για συγκεκριµένες µορφές καρκίνου, όπως
τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του µαστού και του ενδοµητρίου, κυρίως
μετά την εμμηνόπαυση. Όλα τα παραπάνω νοσήματα προκαλούν διαταραχή της υγείας αλλά και δυσμενή επίπτωση στην ποιότητα ζωής των παχύσαρκων ατόμων.
Το πρόβλημα είναι πολυδιάστατο και δυσεπίλυτο εφόσον συνυπολογίσουμε την ψυχολογική διάστασή του, τον κοινωνικό στιγματισμό, τη χαμηλή
αυτοεκτίμηση του παχύσαρκου και την κατάθλιψη που ελλοχεύει. Επιπλέον, η
παχυσαρκία ευθύνεται για την αύξηση της θνησιµότητας σε παχύσαρκους
ασθενείς.
Αξίζει να αναφέρουμε πως τα επίπεδα θνησιµότητας ακολουθούν καµπύλη
τύπου "U", σύμφωνα µε το ΔΜΣ του ατόμου. Πιο χαμηλή θνησιµότητα
παρατηρείται στα άτοµα µε ΔΜΣ, η οποία κυμαίνεται από 22 έως 25 kg/m2 .
Οι παχύσαρκοι ασθενείς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, ακόμα και στην
περίπτωση που εκλείψουν ή μειωθούν άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες
κινδύνου, όπως το κάπνισµα και ενδεχόμενες προϋπάρχουσες ασθένειες.

Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
H υγειινοδιαιτητική παρέμβαση παραμένει ακρογωνιαίος λίθος για την
αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Οι παχύσαρκοι ασθενείς θα πρέπει να μειώνουν την ενεργειακή τους πρόσληψη σε θερμίδες κατα 500-1000 για την επίτευξη της απώλειας βάρους, ενώ προτείνεται και η ένταξη της φυσικής δραστηριότητας περίπου 150’ την εβδομάδα.
Η απώλεια του 5-15% του αρχικού σωματικού βάρους σε διάστημα 6 μηνών
είναι ρεαλιστική και έχει αποδεδειγμένο κλινικό όφελος. Ωστόσο, οι στόχοι θα
πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και εξατομικευμένοι για τον εκάστοτε ασθενή
ανάλογα με τις παρούσες συννοσηρότητες και το βαθμό της παχυσαρκίας.

Φαρμακευτική αγωγή- GLP-1 αγωνιστές

Μέχρι πρόσφατα τα ενδεδειγμένα φάρμακα για την παχυσαρκία είχαν φτωχά
αποτελέσματα με την επιστημονική κοινότητα να επιμένει κυρίως στην
υγειινοδιαιτητική παρέμβαση, καθώς και σε βαριατρικά/μεταβολικά
χειρουργεία σε περιπτώσεις νοσογόνου παχυσαρκίας, τα οποία βέβαια
έφεραν και αρκετούς κινδύνους για τους ασθενείς τόσο κατα τη διάρκεια του
χειρουργείου όσο και μετεγχειρητικά.

Στις μέρες μας η φαρμακευτική ‘’φαρέτρα’’ έχει αλλάξει, με τα φάρμακα
διαχείρισης του Σακχαρώδους Διαβήτη να φέρνουν επανάσταση στην
αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Τα εν λόγω φάρμακα ονομάζονται GLP-1
ανάλογα και αγωνιστές και έχουν πλειοτροπική δράση σε πολλά συστήματα
του ανθρώπινου οργανισμού.

Πιο συγκεκριμένα πέρα από την γλυκοεξαρτώμενη έκκριση ινσουλίνης που βοηθά στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, μειώνουν ακόμα την γαστρική κένωση και αυξάνουν τον κορεσμό που βοηθά τελικά στην απώλεια σωματικού βάρους. Στην παρούσα φάση χορηγούνται ενέσιμα από τον ίδιο τον ασθενή καθημερινά ή εβδομαδιαία ανάλογα με το είδος του αγωνιστή. Οι κλινικές μελέτες για την παραπάνω αγωγή έχουν δείξει αρκετά υποσχόμενα αποτελέσματα με τα ποσοστά απώλειας βάρους να φτάνουν ακόμα και το20% σε κλινικές μελέτες, ποσοστά που αγγίζουν τα αποτελέσματα βαριατρικών χειρουργείων.

Η φαρμακοθεραπεία μπορεί να συνεισφέρει σε μία καλύτερη προσκόλληση
στη διατροφή του ασθενούς, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής καθώς και να βελτιώσει προβλήματα σχετικά με την παχυσαρκία. Ωστόσο η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων πρέπει να ελέγχεται από την κλινική ομάδα και εφόσον η απώλεια βάρους δεν είναι η επιθυμητή (>3% σε διαβητικούς ασθενείς και >5% σε μη διαβητικούς ασθενείς σε διάρκεια 3 μηνών) τότε η αγωγή θα πρέπει να διακόπτεται.

Τελικά πόσο ασφαλής είναι η φαρμακευτική αγωγή;

Οι GLP-1 αγωνιστές αποτελούν ασφαλή φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τις σύγχρονες κλινικές μελέτες, με τις ανεπιθύμητες ενέργειες να αφορούν κυρίως ήπιες γαστρεντερικές διαταραχές (π.χ ναυτία) σε μία μερίδα ασθενών. Παρόλα αυτά οι παραπάνω παρενέργειες είναι δοσοεξαρτώμενες και στις περισσότερες περιπτώσεις εκλείπουν με την πάροδο του χρόνου.
Αξίζει να αναφέρουμε πως οι GLP-1 αγωνιστές παρέχουν επίσης πρόσθετο
κλινικό όφελος όπως η καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση. Επιπλέον, οι GLP-1
αγωνιστές μειώνουν το σάκχαρο του αίματος, βελτιώνουν την ευαισθησία
στην ινσουλίνη, μειώνουν την αρτηριακής πίεση, ανεξάρτητα από την
παρουσία ή μη Σακχαρώδους Διαβήτη, ενώ ταυτόχρονα συμβάλουν στην
μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Το μέλλον της φαρμακοθεραπείας

Αν και το μέλλον της παχυσαρκίας παραμένει δυσοίωνο, με τα ποσοστά της
να αυξάνονται επικίνδυνα τόσο στη χώρα μας όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο,
αυτό της φαρμακοθεραπείας διαφαίνεται αισιόδοξο. Στο προσεχές μέλλον αναμένονται πιο ασφαλή και ισχυρότερα φάρμακα τα οποία θα βοηθήσουν σημαντική μερίδα ασθενών. Θα πρέπει όμως να τονίσουμε πως η φαρμακοθεραπεία δεν αποτελεί μονόδρομο ή πανάκεια.
Η πρόληψη παραμένει το σημαντικότερο ‘’όπλο’’ ενάντια στην παχυσαρκία, τόσο με τη σωστή διατροφική εκπαίδευση, όσο και με την ένταξη της φυσικής δραστηριότητας στην καθημερινότητά μας, ενώ αποτελεί χρέος όλων των κλινικών η έγκαιρη επαγρύπνηση, καθώς και η σωστή ενημέρωση και
καθοδήγηση όλων των ασθενών.