Η λέξη Shein πιθανότατα δεν είναι άγνωστη στο λεξιλόγιό σου, ιδίως αν ανήκεις στη Gen Z. Η πλειοψηφία των εκπροσώπων της, εξάλλου, ψωνίζει ή έχει ψωνίσει κάτι - που ποτέ δεν είναι ένα πράγμα, αλλά πολλά μαζί - από το δημοφιλές fast fashion brand, ή ακόμα κι αν δεν ανήκεις σ' αυτή τη γενιά έχεις ακούσει ή έχεις μπει στον πειρασμό να εξερευνήσεις το online κατάστημά του ή έχει αγοράσει κάποια γνωστή σου (ή κόρη σου ίσως;) από αυτό. Ωστόσο, αν δεν γνωρίζεις, το Shein αποτελεί τον κορυφαίο διαδικτυακό τόπο λιανικής πώλησης "γρήγορη μόδας" (fast fashion), ιδρύθηκε στην Κίνα το 2008, και η αξία του αποτιμάται σήμερα στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η επιτυχία του, ασφαλώς, στηρίζεται στο γεγονός ότι προσφέρει μία τεράστια ποικιλία- που ανανεώνεται διαρκώς- σε προϊόντα ένδυσης, παπούτσια και αξεσουάρ - ακόμα και είδη για το σπίτι!- σε πολύ χαμηλό κόστος. Πολύ σύντομα, η ευκολία με την οποία μπορούσε κανείς να προσθέσει στο καλάθι των αγορών του μία γενναία σε όγκο παραγγελία με το τελικό κόστος να θεωρείται ακόμα και ...αμελέτητο μπροστά σε αντίστοιχα που απαιτούνται για να μπορείς να ακολουθείς τα trends και να ...τρεντάρεις στα social media, δημιούργησε ένα από τα δημοφιλή hashtags στο TikTok, το #SheinΗaul (σε ελεύθερη μετάφραση, "η μπάζα από το Shein"), που μετράει αυτή τη στιγμή 6.9 δισεκατομμύρια προβολές.
Το πρόβλημα με το Shein δεν είναι μόνο η βιωσιμότητα
Σε μία εποχή, που στο σύνολό της η βιομηχανία της μόδας, από τα πιο προσιτά brands μέχρι τους οίκους πολυτελείας, έχουν στρέψει την προσπάθειά τους σε πρακτικές και υλικά που προωθούν τη βιώσιμη μόδα, το Shein μοιάζει να ...κάνει απερίστατο περίπατο προς της αντίθετη κατεύθυνση. Πέρα από τις συνέπειες που μία μαζική παραγωγή ούτως ή άλλως επιφέρει στο περιβάλλον (και αυτές δεν αφορούν μόνο τη μόδα), το Shein έχει δεχτεί πυρά στο παρελθόν για τοξικά χημικά που έχουν ανιχθευθεί στα ρούχα του, εκθέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών. Έχει επίσης κατηγορηθεί την επανειλημμένη αντιγραφή σχεδίων από ανεξάρτητα brands αλλά και τη κακοδιαχείριση των δεδομένων που συλλέγει από τους πελάτες τους.
Νέες αποκαλύψεις για τις συνθήκες εργασίας
Στη μακρά αυτή λίστα με ατοπήματα εκ μέρους του brand, έρχεται να προστεθεί μία ακόμα παράμετρος: αυτή των ανήθικων συνθηκών εργασίας. Το ντοκιμαντέρ "Untold: Inside The Shein Machine?" του βρετανικού Channel 4, αποκαλύπτει άγνωστες, ως τώρα, πρακτικές που ακολουθεί η fast fashion αλυσίδα ρούχων Shein στα εργοστάσια της. Το κανάλι έστειλε "μυστικά" έναν δημοσιογράφος της σε δυο εργοστάσια στη πόλη Guanzghou, που εφοδιάζουν με ρούχα τη Shein, για να καταγράφει τις συνθήκες και τα ευρήματα ήταν εξοργιστικά.
Όπως αποκαλύπτει το ντοκιμαντέρ, στο ένα εργοστάσιο οι εργαζόμενοι λαμβάνουν μηνιαίο μισθό ίσο με 4.000 γουάν, που αντιστοιχεί σε περίπου 565 ευρώ, για να φτιάχνουν 500 ρούχα ημερησίως. Επιπλέον, ο μισθός του πρώτου μήνα εργασίας τους παρακρατείται χωρίς να υπάρχει κάποια εξήγηση γιατί συμβαίνει αυτό. Στο άλλο εργοστάσιο, οι εργαζόμενοι λαμβάναν περίπου 4 σεντς ανά κομμάτι που έφτιαχναν. Και στα δύο εργοστάσια, οι συνθήκες εργασίας ήταν απάνθρωπες, με το ημερίσιο ωράριο να αντιστοιχεί σε 18 ώρες και τις βάρδιες να ξεκινούν στις 8 το πρωί και να τελειώνουν τις πρώτες πρωινές ώρες, ενώ οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα άδειας μία φορά τον μήνα. Όπως χαρακτηριστικά λέει ένας εργάτης στο ντοκιμαντέρ: "Δεν υπάρχει η έννοια της Κυριακής εδώ" και τον "μυστικό" δημοσιογράφο να προσθέτει "Το εργοστάσιο έχει ένα πολύ απάνθρωπο σύστημα".
Σε άλλο σημείο του ντοκιμαντέρ, η κρυφή κάμερα εντόπισε γυναίκες να λούζονται στη διάρκεια του διαλείμματός τους γιατί δεν έβρισκαν άλλο χρόνο μέσα στη μέρα και άνδρες που αν έκαναν λάθος σε κάποιο κομμάτι, στερούνταν ως τιμωρία τα 2/3 του ημερομίσθιού τους.
Τα ωράρια και οι συνθήκες εργασίας στα δυο εργοστάσια παραβιάζουν το εργατικό δίκαιο της Κίνας. Το Shein σε σχόλιό του στο Business Insider για τα όσα αποκαλυπτικά έφερε στο φως της δημοσιότητας το ντοκιμαντέρ, αναφέρει: "Οποιαδήποτε μη συμμόρφωση των προμηθευτών μας με αυτόν τον κώδικα αντιμετωπίζεται γρήγορα και θα τερματίσουμε συνεργασίες που δεν πληρούν τα πρότυπά μας". Την ίδια, ωστόσο, δήλωση είχε κάνει και στο παρελθόν, όταν είχε ξανακατηγορηθεί για παράνομες εργασιακές πρακτικές. Κοινώς, δεν απάντησε τίποτα καινούργιο. Σε επόμενες δηλώσεις του στο GLAMOUR, εκπρόσωπος του Shein δήλωσε επιπλέον ότι η εταιρεία έχει ζητήσει συγκεκριμένες πληροφορίες από το Chanel 4 ώστε να προχωρήσει σε περαιτέρω έρευνα.
Πολλοί, ωστόσο, είναι αυτοί που δεν έχουν πεισθεί από τις προθέσεις του Shein και έσπευσαν να χαρακτηρίσουν "υποκριτική" τη στάση. Ιδίως, όταν λίγα 24ωρα μετά την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ, η εταιρεία ανακοίνωσε το λανσάρισμα resale προγράμματος, το Shein Exchange, με το οποίο παρακινεί τους πελάτες της να μεταπωλούν προϊόντα που δεν χρειάζονται στα πλαίσια της προώθησης μιας πιο "προσκετικής κατανάλωσης".
Μπορείτε να παρακολουθήσετε το ντοκιμαντέρ εδώ.