Istock Photo
Η cancel culture ή αλλιώς call-out culture είναι μια μορφή σύγχρονου εξοστρακισμού κατά την οποία κάποιος εκδιώκεται από κοινωνικούς ή επαγγελματικούς κύκλους συνήθως μέσω διαδικτύου με αφορμή μια προβληματική συμπεριφορά του ή μια αμφιλεγόμενη δήλωσή του.
Αν κάποιος είναι παιδόφιλος, δολοφόνος, κακοποιητικός ή βιαστής, τότε ναι, του αξίζει να "ακυρωθεί". Ο Μπάμπης Αναγνωστόπουλος, ο Bill Cosby, ο Harvey Weinstein, ο Δημήτρης Λιγνάδης και ο Πέτρος Φιλιππίδης είναι μόνο μερικά από τα πρόσφατα παραδείγματα που η cancel culture λειτούργησε σωστά αποδίδοντας δικαιοσύνη. Ενώ το φαινόμενο ξεκίνησε με καλές προθέσεις και έχει βοηθήσει να δοθεί φως σε μερικές από τις πιο σημαντικές υποθέσεις της σύγχρονης ιστορίας, πλέον έχει χάσει το νόημά του. Επιτρέψέ μου να εξηγήσω τι εννοώ…
Ας αρχίσουμε από τα βασικά
Η προέλευση της cancel culture παραδόξως είναι ένα μισογυνιστικό αστείο στην ταινία του 1991 New Jack City, όπου ο Wesley Snipes υποδύεται έναν gangster ονόματι Nino Brown. Σε μία σκηνή, ύστερα από το ξέσπασμα της κοπέλας του εξαιτίας της βίας που της ασκούσε, την χωρίζει λέγοντας "Ακυρώστε την σκ*λα. Θα αγοράσω άλλη". Το 2010 ο Lil Wayne θα αποτίσει φόρο τιμής στην ταινία σε ένα στίχο του τραγουδιού "Ι’m single" λέγοντας: "Ναι, είμαι ελεύθερος/ n***a έπρεπε να ακυρώσω αυτήν την σκ*λα σαν τον Nino".
Μια κουλτούρα με πολλά γιατί
Μπορεί η φράση να γεννήθηκε τη δεκαετία του 1990, ωστόσο πέρασαν 30 χρόνια μέχρι να γίνει πραγματικά δημοφιλής. Το 2018 οι αναζητήσεις για τον όρο εκτοξεύτηκαν στην Google χάρη στο μεγαλύτερο σκάνδαλο στους κόλπους της beauty κοινότητας του Youtube, Ο λόγος για το δημόσιο τσακωμό μεταξύ του James Charles και της Tati Westbrook, που είχε ως αποτέλεσμα την "ακύρωση" του πρώτου. Η Westbrook στο βίντεο των 43 λεπτών που είδαν πολλά εκατομμύρια άνθρωποι, κατηγορεί τον πρώην καλό φίλο της υπονοώντας πως έχει κακοποιητική σεξουαλική συμπεριφορά. Η ίδια υποστήριξε ότι με αυτόν τον τρόπο ήθελε να τον βοηθήσει να γίνει καλύτερος, ενώ, όπως αποδείχθηκε, ήθελε απλά να τον εκδικηθεί επειδή προώθησε βιταμίνες που δεν ήταν δικές της. Εκείνος λίγους μήνες αργότερα παραδέχτηκε τα λάθη του, ωστόσο αποκάλυψε πως το backlash ήταν τόσο έντονο, που τον έκανε καταθλιπτικό.
Μία χρονιά αργότερα, τον Απρίλιο του 2019, το fandom του video game Sonic ξεσηκώθηκε ενάντια στο τρέιλερ της ταινίας με τον διάσημο ήρωα και τον Jim Carrey εξαιτίας της ομολογουμένως τρομακτικής ανθρωποειδούς μορφής του πρώτου. Το backlash ήταν τόσο έντονο, που η Paramount αναγκάστηκε να καθυστερήσει την πρεμιέρα της ταινίας, προκειμένου να επανασχεδιαστεί ο χαρακτήρας. Αυτή η άσκηση δύναμης του διαδικτύου σε αντίθεση με το προηγούμενο παράδειγμα, είχε θετικό αποτέλεσμα καθώς το σχέδιο μετά την κατακραυγή του κόσμου είναι αντικειμενικά πολύ ανώτερο από το original, ενώ τελικά η ταινία Sonic the Hedgedog είχε ασύλληπτα κέρδη ήδη από την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας της. Αυτό δεν συμβαίνει όμως πάντα…
Το 2017 η φιλόσοφος Rebecca Tuvel στο κείμενό της "In Defense of Transracialism", με αφορμή την είδηση ότι μια λευκή γυναίκα θεωρούσε τον εαυτό της μέλος της μαύρης φυλής, παίρνει τα επιχειρήματα υπέρ των transgenders και τα εφαρμόζει στο τρέχον θέμα. Ο έλεγχος αν η λογική που εξηγεί ένα θέμα, μπορεί να εξηγήσει και ένα άλλο παρόμοιο είναι πολύ συχνή πρακτική μεταξύ φιλοσόφων. Η αρνητική αντίδραση του κόσμου στα social media ήταν σχεδόν τρομακτική. Ένα ανοιχτό γράμμα με 500 υπογραφές, κυρίως μη ακαδημαϊκών, απαιτούσε το "κατέβασμα" του άρθρου, κάτι που τελικά συνέβη.
Η ακαδημαϊκή κοινότητα στο μεγαλύτερο μέρος της υποστήριξε την Tuvel, λέγοντας πως τα λόγια της είχαν διαστρεβλωθεί στο γράμμα. Η ίδια δήλωσε πως έγραψε το κείμενο θέλοντας να στηρίξει όσους έχουν μη κανονιστικές ταυτότητες γιατί θεώρησε πως στην καρδιά των αντιδράσεων απέναντι στους transracials υπήρχαν τρανσφοβικά αισθήματα.
Το ποιος είναι λάθος και ποιος σωστός θα το αφήσω στους ακαδημαϊκούς και τα μέλη της trans κοινότητας. Το γεγονός όμως ότι η Tuvel δέχτηκε πλήθος απειλών τόσο για τη ζωή της ίδιας, όσο και για της οικογένειάς της, από ανθρώπους που είχαν διαβάσει μόνο τον τίτλο του άρθρου της, και που χωρίς επιχειρήματα κατέκριναν τα όσα έλεγε, μη λαμβάνοντας υπόψη το φιλοσοφικό πλαίσιο στο οποίο είχαν ειπωθεί, είναι σίγουρα αρνητικό παράδειγμα cancel culture. Δυστυχώς, κάπως έτσι δημιουργούμε έναν κόσμο που ο πιο έξυπνος τρόπος να επιζήσεις είναι να είσαι αδιάφορος.
Το χειρότερο με την cancel culture είναι ότι πλέον έχει μετατραπεί σε μέσο προσωπικής ικανοποίησης. Γιατί το να νιώθεις εξοργισμένος και ανώτερος από κάποιον άλλον είναι αδιαμφισβήτητα τέλειο για το εγώ σου. "Συχνά νιώθω ότι πολλοί νέοι πιστεύουν ότι ο καλύτερος τρόπος να αλλάξουν τον κόσμο είναι να είναι όσο πιο επικριτικοί γίνεται απέναντι στους άλλους. (…) Αυτό δεν είναι ακτιβισμός", έχει πει ο Barack Obama μιλώντας για το φαινόμενο.
#CancelEfood
Και κάπως έτσι έρχομαι στο φλέγον θέμα των τελευταίων ημερών: Το #cancelefood. Για μία κοινωνία που σε ένα μεγάλο μέρος της αρνείται να γίνει "πρόβατο" και να εμβολιαστεί κατά του Covid-19, είναι παράδοξο να μην έχει κανένα πρόβλημα να πατά με μανία το κουμπί του repost χωρίς να έχει μελετήσει έστω και λίγο το θέμα.
Η κίνηση της εταιρείας, αλλά και η επικοινωνία της ήταν, όπως παραδέχτηκε και η ίδια, λανθασμένη. Δεκτό. Άλλο όμως η κριτική και άλλο ο μηδενισμός. Ξαφνικά, οργισμένοι χρήστες των social media εύχονταν τον αφανισμό μιας ελληνικής startup που πήγε πολλά βήματα παρακάτω το delivery στην Ελλάδα και που πολλές φορές είχε πρωτοστατήσει σε δράσεις εταιρικής ευθύνης όπως όταν δεν άφησε τους υπαλλήλους της να δουλέψουν στον καύσωνα, χωρίς όμως να τους στερεί το εισόδημά τους. Τότε ο κόσμος την αποθέωνε και τα reposts ήταν πάλι αμέτρητα έχοντας όμως διαφορετικό πρόσημο.
Σήμερα όμως είναι cool να είσαι οργισμένος. Κανείς δεν σκέφτηκε ότι η συγκεκριμένη πρακτική ακολουθείται επί χρόνια από τη Wolt και ότι αν όντως όλη η Ελλάδα έκανε cancel το efood, τότε θα έψαχναν δουλειά εκατοντάδες άνθρωποι. Μάντεψε ποιοι θα δυσκολεύονταν περισσότερο να βρουν.
Αν ο στόχος της cancel culture είναι να τονίσει τις πιο άσχημες συμπεριφορές του κόσμου, τότε ναι αυτό το πετυχαίνει. Αν όμως ο πραγματικός σκοπός της είναι οι κακές αυτές συμπεριφορές να αλλάξουν και ο κόσμος να γίνει λίγο καλύτερος, τότε αποτυγχάνει παταγωδώς. Τι πραγματικά θέλουμε να πετύχουμε "ακυρώνοντας" κάποιον; Τη βελτίωσή του; Ή μήπως την ικανοποίηση του εγώ μας; Γιατί μέχρι στιγμής το μόνο που κάνουμε είναι να δείχνουμε με το δάχτυλο και να νιώθουμε γαμάτα βλέποντάς τον να καίγεται στο έλεος του διαδικτύου. Κι αυτό σίγουρα δεν τον κάνει καλύτερο. Σκέψου το.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για τάσεις και νέα στη Μόδα, Celebrity και Gossip News στο missbloom.gr
