Για κάποιο λόγο, έχω την αίσθηση πως ο Πάνος Βλάχος δεν έφυγε ποτέ στην Αμερική. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του πάντως, μάλλον κατά τύχη γύρισε -κάποια πράγματά του είναι ακόμα εκεί- και δεν ξέρει αν στο μέλλον θα επιστρέψει. Ακολουθεί άλλωστε το πρόγραμμα της ζωής, "προτιμά να συμβαίνουν πράγματα για να δει πώς θα αντιδράσει". Τυχαία πάντως, δεν είναι σίγουρα η επιτυχία του. Ο "Τυχαίος Θάνατος ενός Αναρχικού" συνεχίζεται για 3η χρονιά στο Θέατρο Γκλόρια με συνεχόμενες sold out παραστάσεις, τα lives του είναι πάντα γεμάτα, ενώ σύντομα θα δούμε στην Cosmote TV τη σειρά "17 Κλωστές" στην οποία πρωταγωνιστεί υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Σωτήρη Τσαφούλια. "Είναι άραγε ευτυχισμένος;", αναρωτιέμαι από μέσα μου. "Σε ένα τραγούδι που έγραψα πρόσφατα, λέω πως παίζω καλύτερα όταν είμαι θλιμμένος", μου απαντά λίγο αργότερα χωρίς να τον ρωτήσω. Το επεξεργάζομαι όσο μιλάμε και εύχομαι ενδόμυχα να μην είναι αλήθεια.
Ποιος είναι ο Αντώνης στις "17 Κλωστές";
Αυτήν την απορία έχω κι εγώ. Έτσι όπως τον παρουσιάζουμε στη σειρά θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε, ένας άνθρωπος όπως όλοι εμείς. Στην πραγματικότητα αυτός ο άνθρωπος έζησε, αγάπησε, δημιούργησε, έκανε φρικτά πράγματα και πέθανε. Πολλά πράγματα από τη ζωή του δε μπόρεσαν να φτάσουν σε εμάς ως πληροφορία. Εμείς κρατήσαμε κάποια στοιχεία που νομίζω ότι ενισχύουν την ιστορία που θέλουμε να πούμε, που είναι μία ιστορία για την κοινή γνώμη, μία ιστορία ενός ανθρώπου που ήταν ικανός για το καλύτερο και έκανε το χειρότερο, τη μεγαλύτερη μαζική δολοφονία στη χώρα μέχρι στιγμής.
Το ότι ο καθένας μας είναι ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο ταυτόχρονα, είναι κάτι που σου είχε περάσει από το μυαλό νωρίτερα;
Πριν καταπιαστώ με αυτήν την ιστορία, δε μπορώ να σου πω ότι είχα σκεφτεί κάτι τέτοιο. Όσο μεγαλώνω όμως, σκέφτομαι πως δεν έχει νόημα το καλό, αν δεν είσαι ικανός να κάνεις το χειρότερο. Ένας άνθρωπος που είναι ικανός και για τα δύο και επιλέγει να κάνει το καλό, ενδεχομένως να έχει μεγαλύτερη ουσία.
Εννοείς ότι το κακό λειτουργεί ως επίφαση του καλού;
Η καλοσύνη είναι μία εξωστρεφής ενέργεια, πρέπει να πράξεις. Δεν είναι μόνο το "εγώ δεν κάνω κακό, άρα είμαι ένας άνθρωπος που συνομολογεί στο υπόλοιπο". Η επιλογή του να μην εμπλακείς σε βία έχει μεγαλύτερη σημασία από το να μην έχει κάποιος αυτήν την επιλογή να το κάνει και μένει στην απραξία. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος, κάπως καταδυναστεύτηκε από το κομμάτι της κοινής γνώμης και του cancel culture. Εμπεριέχει την κουλτούρα της απομόνωσης, της διαγραφής και της απόρριψης.
Όταν υποδύεσαι αμφιλεγόμενους ρόλους, είσαι πιο προσεκτικός ώστε να κρατήσεις ίσες αποστάσεις στα μάτια του θεατή;
Δεν είμαι άνθρωπος των ίσων αποστάσεων. Δεν είμαι έτσι και στην τέχνη. Επιδιώκω, λόγου χάρη, μέσω της υποκριτικής, να έχω ξεκάθαρη θέση ως καλλιτέχνης. Έτσι κι αλλιώς δε μπορώ να τον αθωώσω εγώ γιατί δεν είμαι δικαστής. Η τέχνη δεν έχει το ρόλο της απόδοσης δικαιοσύνης, αλλά της αφήγησης μίας ιστορίας, έτσι ώστε ο θεατής να ταξιδέψει μέσω αυτής, να πάρει ίσως, κουράγιο ή απλά και μόνο να διασκεδάσει. Ποτέ δε σκέφτομαι να κρατήσω ίσες αποστάσεις, σε τίποτα, πόσο μάλλον σε τέτοιες ιστορίες που ακροβατούν. Με ενδιαφέρουν τέτοιου είδους "δύσβατα" θέματα και απόψεις "επικίνδυνες", γιατί ο τρόπος που θα περπατήσεις μέσα σε ένα τέτοιο "ναρκοπέδιο" και θα αντιδράσεις σε μία "νάρκη" είτε ιδεολογική είτε φιλολογική είτε κουλτούρας έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από το να είσαι σε ένα ασφαλές περιβάλλον και να λες πράγματα που επιθυμεί να ακούσει ο κόσμος, ο δημοσιογράφος, το κοινό. Κι όλα αυτά στα λέω, γιατί είμαι σίγουρος ότι η πρόθεσή μου είναι να κάνω καλό.
Ο καλλιτέχνης που λέγεται Τσαφούλιας επιλέγει να ακροβατήσει σε θέματα που είναι επικίνδυνα και όχι να λαϊκίσει. Ξέρεις, είναι πολύ εύκολο να λαϊκίσουμε στις μέρες μας όχι μόνο στην κωμωδία, αλλά και στο δράμα, και στον τρόπο που θα αφηγηθούμε μία ιστορία με εθνικό, κοινωνικό, φεμινιστικό πρόσημο. Οπότε, για μένα μία από τις μεγαλύτερες γοητείες του είναι η συνειδητή του επιλογή του να περπατήσει σε ιδεολογικό "ναρκοπέδιο", από το οποίο βγαίνεις πολύ πιο πλούσιος. Αν δεις και στις προηγούμενες δουλειές που έχει κάνει, το Q&A στις πρεμιέρες του έχει μεγαλύτερη διάρκεια από την ταινία, τη σειρά ή το θεατρικό έργο που σκηνοθετεί γιατί προκαλεί τέτοια συζήτηση.
Καταλαβαίνω ότι σου αρέσει να δίνεις τροφή για σκέψη.
Πάρα πολύ. Και το συναίσθημα με ενδιαφέρει.
Ο συνήγορος του διαβόλου θα έλεγε ότι βολεύει κιόλας να προκαλείται κουβέντα.
Καθόλου δε με βολεύει. Η βολή σε έναν καλλιτέχνη είναι να κινηθεί σε ένα woke περιβάλλον, να πει πράγματα που είναι κοινά αποδεκτά από τα mainstream μίντια και τον κόσμο σύμφωνα με το ιδεολογικό πρόσημο της εποχής μας. Δεν είναι καθόλου βολικό π.χ. να κάνεις χιούμορ για πράγματα που ενοχλούν. Άβολο είναι. Επικίνδυνο. Αλλά έχει αποτέλεσμα στο τι καλλιτέχνης γίνεσαι, στο τι έχεις βασιστεί για να πας την τέχνη σου παρακάτω και για να έχεις ένα αποτύπωμα - αν θες βέβαια να έχεις.
Εσύ τι αποτύπωμα θες να αφήσεις; Το σκέφτεσαι;
Όχι. Σκέφτομαι να είμαι ήρεμος, ειλικρινής, υγιής και ισορροπημένος. Όλο το υπόλοιπο δεν το σκέφτομαι, γιατί είμαι πολύ ευγνώμων που με ό,τι καταπιάνομαι, το κάνω επειδή είμαι "άρρωστος" με αυτό. Συνεπώς είναι βέβαιο ότι θα τα δώσω όλα. Με ενδιαφέρει να έχει ποιότητα ο χρόνος μου.
Έχει όμως; Προλαβαίνεις να έχει; Γιατί νομίζω πως έχεις τερματίσει την πολυπραγμοσύνη.
Δε νομίζω ότι τερματίζεται αυτή. Σήμερα που μιλάμε έχω πρεμιέρα για την παράσταση και είδα προχθές τα τρία πρώτα επεισόδια των 17 Κλωστών με τον Σωτήρη και όλους τους συνεργάτες σε μεγάλη αίθουσα. Απαντώντας στο αν τερματίζεται ή όχι, θα σου πω αυτό που είπα στον εαυτό μου και στη μητέρα μου μετά όταν με ρώτησε πώς ήταν. Είμαι υπερήφανος για το Σωτήρη και το τι κάνει αυτός ο άνθρωπος, αλλά αυτό που είπα στο τέλος είναι πόση δουλειά έχω ακόμα. Μπορείς να πεις ότι τα έδωσες όλα, έγιναν όλα όπως πρέπει, αλλά στο τέλος σκέφτεσαι αυτό.
Τι θα ήθελες να βελτιώσεις σε εσένα;
Πολλά. Θα ήθελα να είμαι πιο ψύχραιμος, να σκέφτομαι ότι όλα είναι ευκαιρίες, πως η κάθε δουλειά δεν είναι θέμα ζωής ή θανάτου, να έχω μεγαλύτερη ενσυναίσθηση στο χρόνο, την ταχύτητα και τον τρόπο των συνεργατών μου, να μη βιάζομαι, να μην τα θέλω όλα αμέσως, να πιστεύω -γιατί δυσκολεύομαι να το πιστέψω- ότι μπορεί αυτός ο κόσμος και αυτή η δουλειά να μη σε κάνει τέρας. Αυτό ειδικά, θα ήθελα να το αλλάξω σε μένα.
Τι εννοείς;
Πως, στον κόσμο μας βλέπεις να επιβεβαιώνεται πάρα πολύ μία συμπεριφορά γιατί αλλιώς τα σύνολα ανθρώπων δε δέχονται ή δεν αντιλαμβάνονται άλλη; Σε κάποια στιγμή, αναγκαστικά, λες ότι αφού η ευγένεια και ο σωστός τρόπος δε γίνονται αποδεκτά, εγώ θα γίνω τέρας γιατί ο τρόπος συμπεριφοράς των τεράτων τελικά είχε αποτέλεσμα κι ας έγιναν κάποιοι cancel. Το στάτους και η εξουσία, ήταν το όχημά τους. Η κοινωνία δεν επιβεβαίωσε ποτέ την ευγένεια, τη συμπερίληψη και την ενσυναίσθηση.
Μιλάς για τον νόμο του ισχυρού.
Εγώ ούτε ισχυρός θέλω να είμαι ούτε εξουσία θέλω να έχω, για αυτόν ακριβώς το λόγο. Το λέω πρακτικά. Με ενδιαφέρει πρώτα από όλα, να μη γίνω τέρας.
Όπως μου τα λες αυτά, μπορώ να καταλάβω τον κοινό παρονομαστή των "17 Κλωστών" με τον "Τυχαίο Θάνατο".
Νομίζω πως σήμερα έχω καταλήξει να συναισθάνομαι τους ανθρώπους, οι οποίοι δεν αντέδρασαν όπως εγώ επειδή δεν έχουν μεγαλώσει όπως εγώ. Είναι μία τύχη να έχω μεγαλώσει σε συγκεκριμένο οικογενειακό περιβάλλον στο δυτικό κόσμο με πρόσβαση στο σχολείο και δέκα φίλους με συγκεκριμένο τρόπο... Αν εγώ είχα άλλους φίλους με άλλους τρόπους, μπορεί σε κάτι να είχα αντιδράσει αλλιώς και να ήμουν κάποιος άλλος. Αν είχα μεγαλώσει σε διαφορετικό περιβάλλον, θα μπορούσα π.χ. να είχα βρεθεί ανάμεσα σε ανθρώπους που δέρνονται για οπαδικά.
Διαβάστε περισσότερα στο esquire.com.gr